Bài 13. Nước Đại Việt ở thế kỉ XVIII

I. Sự thành lập nhà Trần và sự củng cố chế độ phong kiến tập quyền

1. Nhà Lý sụp đổ

- Cuối thế kỉ XII, nhà Lý ngày càng suy yếu, dân nghèo nổi dậy đấu tranh.

- Nhà Lý phải dựa vào thế lực họ Trần để dẹp loạn.

- Năm 1226 Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh, nhà Trần thành lập.

2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền

- Bộ máy nhà nước được tổ chức chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương. Đứng đầu là vua, thực hiện chế độ Thái Thượng Hoàng. Dưới vua có các quan đại thần văn, võ do họ Trần nắm giữ.

- Nhà Trần đặt thêm một số cơ quan: Quốc sử viện, Thái y viện và một số chức quan: Hà đê sứ, Khuyết nông sứ, Đồn điền sứ.

- Cả nước chia thành 12 lộ, dưới lộ là phủ, châu, huyện, dưới cùng là xã.

3. Pháp luật thời Trần

- Ban hành bộ luật mới: Quốc triều hình luật. Xác định lại những điều ban hành dưới thời Lý và có bổ sung, xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản, quy định cụ thể việc mua bán ruộng đất.

- Cơ quan pháp luật thời Trần được tăng cường, hoàn thiện hơn và đặt cơ quan Thẩm hình viện để xử kiện.

II. Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế

1. Nhà Trần xây dựng quân đội và củng cố quốc phòng

- Quân đội:

+ Thành phần: gồm cấm quân và quân ở các lộ. Ngoài ra, có hương binh ở xã, quân đội của các vương hầu.

+ Chủ trương xây dựng quân đội: "Quân lính cốt tinh nhuệ, không cốt đông", thực hiện chính sách: "Ngụ binh ư nông".

- Quốc phòng:

+ Cử các tướng giỏi đóng giữ các vị trí hiểm yếu.

+ Vua Trần thường đi tuần tra việc phòng bị.

2.  Phục hồi và phát triển kinh tế

- Nông nghiệp:

+ Chú trọng khai hoang mở rộng diện tích canh tác, đắp đê phòng lũ lụt, đào sông, nạo vét kênh mương.

+ Đặt chức quan Hà đê sứ.

- Thủ công nghiệp:

+ Lập nhiều xưởng thủ công nhà nước chuyên sản xuất đồ gốm, dệt và chế tạo vũ khí.

+ Thủ công trong nhân dân có nhiều nghành như đúc đồng, làm giấy, khắc ván in.

- Thương nghiệp:

+ Chợ mọc nhiều ở làng, xã.

+ Buôn bán với nước ngoài rất phát triển: mở nhiều cửa biển Hội Thống, Hội Triều, Vân Đồn...