Bài 2. Liên Xô và các nước Đông Âu từ 1945 đến giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX

*Tham khảo:

VD:  Sự sụp đổ của Liên Xô vào cuối thập kỷ 1980. Trong quá trình lãnh đạo của Lênin và sau đó là Joseph Stalin, Liên Xô đã trở thành một trong những quốc gia cộng sản mạnh mẽ nhất trên thế giới. Tuy nhiên, sau đó, với sự lãnh đạo của Mikhail Gorbachev, Liên Xô đã trải qua sự tan rã và sụp đổ vào năm 1991. Sự sụp đổ của Liên Xô không phải là do kẻ thù bên ngoài, mà chính là do những lỗi lầm và sự tan rã bên trong hệ thống cộng sản, như những vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội không thể được giải quyết một cách hiệu quả. Điều này chứng minh rằng, theo quan điểm của V.I.Lênin, những người cộng sản chỉ có thể bị đánh bại bởi chính họ khi họ không thể sửa chữa những lỗi lầm và sự tan rã bên trong.

Phân tích chính sách đối ngoại của Liên Xô từ năm 1950 đến đầu những năm 70:

Giai đoạn 1950-1956: Trong giai đoạn này, Liên Xô tập trung vào việc mở rộng vùng ảnh hưởng chủ yếu thông qua việc hỗ trợ các phong trào giành độc lập và cách mạng xã hội ở các quốc gia Đông Âu, như Ba Lan, Hungary và Cộng hòa Dân chủ Đức.

- Giai đoạn 1956-1964: Trong giai đoạn này, Liên Xô thúc đẩy chính sách "thanh ánh sáng" dưới sự lãnh đạo của Nikita Khrushchev. Đây là một cuộc cải tổ nền chính trị và kinh tế nhằm cải thiện hình ảnh của Liên Xô và giảm căng thẳng trong quan hệ với các nước tư bản.

- Giai đoạn 1964-1970: Trong giai đoạn này, Liên Xô phát triển chính sách "hàn gắn", nhằm kiểm soát căng thẳng với Hoa Kỳ và các thành viên khác của NATO. Liên Xô đã tìm kiếm mở rộng quan hệ thương mại và giao lưu văn hóa với các nước phương Tây.

Đánh giá những đóng góp của Liên Xô đến thắng lợi đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước (1954-1975) ở Việt Nam:

- Hỗ trợ về quân sự: Liên Xô đã cung cấp hỗ trợ quân sự quan trọng cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ( miền Bắc Việt Nam) và Việt Nam Cộng hòa (miền Nam Việt Nam). Điều này bao gồm việc cung cấp vũ khí, tư trang, đào tạo quân sự và tư vấn chiến lược.

- Hỗ trợ kinh tế: Liên Xô đã cung cấp hỗ trợ kinh tế lớn cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Hỗ trợ này giúp tăng cường năng lực kinh tế của miền Bắc Việt Nam và hỗ trợ trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng, công nghiệp và nông nghiệp.

- Ngoại giao và chính trị: Liên Xô đã cung cấp sự ủng hộ quốc tế cho Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Họ đã tìm cách thu hút sự ủng hộ của các quốc gia khác và tổ chức công nhân quốc tế để phản đối cuộc chiến tranh Mỹ.

Những đóng góp của Liên Xô đã góp phần quan trọng vào thắng lợi đầu tiên của cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước ở Việt Nam. Sự hỗ trợ quân sự và kinh tế từ Liên Xô giúp miền Bắc Việt Nam duy trì sự cân bằng với miền Nam Việt Nam và chống lại cuộc tấn công của Mỹ. Nhờ vào sự hỗ trợ này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã có thể duy trì và tăng cường

Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu chỉ là một bước lùi trong quá trình tiến lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản của thế giới chứ không phải là sự sụp đổ của cả một học thuyết. Một học thuyết muốn sụp đổ thì phải có một học thuyết khác tiến bộ hơn, đúng đắn hơn, hoàn thiện hơn bác bỏ học thuyết cũ. Ví dụ: hệ tư tưởng phong kiến sụp đổ khi hệ tư tưởng tư bản ra đời, phủ nhận tư tưởng phong kiến đã lạc hậu.
Chủ nghĩ xã hội khoa học là một học thuyết khá hoàn chỉnh. Không phải chỉ vì Liên Xô sụp đổ mà nói rằng nó sai. Liên Xô sụp đổ vì cách lãnh đạo sai lầm, đường lối chính trị chưa đúng đắn nên để cho những tên cơ hội chống phá leo cao, gây sụp đổ từ bên trong. Do đó, ý thức hệ thì đúng nhưng lại bị làm sai, dẫn đến sụp đổ là tất yếu.
Nếu loài người tiến bộ và yêu hòa bình, yêu tự do, không muốn bị áp bức bất công (nhớ là tiến bộ nhé), họ sẽ nhớ đến Liên Xô như một tấm gương về đấu tranh. Và sẽ nhìn Liên Xô như một bài học kinh nghiệm để tiếp tục con đường tiến lên XHCN.
Việt Nam, Lào, TQ, Bắc Triều Tiên, Cuba, Venezuela... đang tiếp tục đi theo con đường đó và tiếp tục chứng minh rằng học thuyết Mac-Lênin là không hề sai.
Nguồn: https://hoc24.vn/cau-hoi/su-sup-do-cua-chu-nghia-xa-hoi-o-lien-xo-va-cac-nuoc-dong-au-co-phai-la-su-sup-do-cua-he-tu-tuong-mac-le-nin-khong-vi-sao-giup-em-voi.194289748018

Sự sụp đổ của Liên Xô và các nước Đông Âu không phải sự sụp đổ của lí tưởng bởi mặc dù đây là một tổn thất nặng nề với phong trào cách mạng thế giới song Liên Xô sụp đổ là do đường lối sai lệch, lục đục nội bộ,quan liêu, bao cấp...

Lí tưởng không hề sụp đổ, vẫn còn nhiều quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Cuba...lựa chọn đi theo con đường chủ nghĩa xã hội, học tập tư tưởng Mác-Lênin, con đường chủ nghĩa xã hội là kim chỉ nam để đất nước phát triển, gìn giữ được nền hoà bình.

-Thông tin về Goóc-ba-chốp (có qua tham khảo): là một chính khách Xô-viết người Nga và là nhà lãnh đạo thứ tám của Liên Xô từ năm 1985 cho đến khi quốc gia này sụp đổ vào năm 1991. Ông đảm nhận chức Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô từ năm 1985 và cương vị nguyên thủ quốc gia từ năm 1988, cùng các cương vị Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô giai đoạn 1988-1989, Chủ tịch Xô viết Tối cao giai đoạn 1989-1990 và Tổng thống Liên Xô giai đoạn 1990-1991. 

-Suy nghĩ  về sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô: Liên Xô sụp đổ một phần là do đường lối lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô và các nước Đông Âu mang tính chủ quan, duy ý chí .Liên Xô đi theo cải tổ kinh tế thị trường là đúng nhưng phạm sai lầm về cách tiến hành, còn quá vội vàng. Sự xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản khiến cho khủng hoảng ngày càng nghiêm trọng, trực tiếp dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu, sự tan rã của Liên Xô. Đây cũng là bài học xương máu cho Việt Nam, nên đưa ra những quyết định sáng suốt nhất cho sự nghiệp đất nước...

-Liên Xô thất bại vì : Góoc -ba - chốp tiến hành cải tổ đất nước theo đường lối “cải cách kinh tế triệt để”, tiếp theo là cải cách hệ thống chính trị và đổi mới tư tưởng. Sau 6 năm, do không có sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện, lại thiếu một đường lối chiến lược toàn diện nên dẫn tới Liên Xô lâm vào khủng hoảng.

Kinh tế chuyển sang kinh tế thị trường là đúng nhưng quá vội vàng, chưa có kế hoạch gây nên thất bại.

Thực hiện đa nguyên đa Đảng làm mất đi vai trò của nhà nước, dẫn tới xung đột nội bộ.

-Việt Nam cải cách đạt thành tích lớn vì: nước ta đã xây dựng một chế độ chủ nghĩa xã hội khoa học đầy tính nhân văn phù hợp với hoàn cảnh và truyền thống cuả mỗi quốc gia bằng cách vận dụng sáng tạo chủ nghĩa xã hội khoa học vào từng hoàn cảnh cụ thể ; luôn luôn cảnh giác với mọi âm mưu cuả các đế quốc.Phải luôn nâng cao vai trò lãnh đạo cuả Đảng Cộng sản, tiến hành cải cách dưới sự lãnh đạo của Đảng; ...

Tóm tắt:

-1973 cuộc khủng hoảng dầu mỏ dẫn tới khủng hoảng kinh tế thế giới

-Ban lãnh đạo nhà nước Liên Xô lựa chọn đổi mới nhưng đất nước vẫn ngày càng lún sâu vào khủng hoảng

-1985 Goóc-ba-chốp lên nắm quyền và đề ra đường lối cải tổ (Thực hiện đa nguyên đa Đảng, thực hiện kinh tế thị trường)

-Đường lối sai dẫn tới cuộc khủng hoảng kéo dài, một số lãnh đạo nhà nước tiến hành đảo chính

-12/12/1999 chế độ chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô sụp đổ sau 74 năm tồn tại

- Kết thúc sự tồn tại của hệ thống chủ nghĩa thế giới.

- Ngày 28 - 6 - 1991 : Hội đồng tương chợ kinh thế ( SEV ) quyết định chấm dứt hoạt động.

- Ngày 1 - 7 - 1991 : Tổ chức Hiếp ước Vác-sa-va tuyên bố giải thể.

----> Đây là một tổn thất hết sức nặng nề đối với phong trào cách mạng thế giới cũng như đối với các lực lượng tiến bộ và các dân tộc trong cuộc đấu tranh vì độc lập, chủ quyền dân tộc, hòa bình ổn định và tiến bộ xã hội.

Bởi vì Liên Xô có chiến lược cải cách rất sai lầm, khi họ giống như là "vứt bỏ cái áo cũ đang mặc nhưng cái áo mới vẫn chưa được may xong", cụ thể ở đây là họ đã tiến hành đổi mới và đặc biệt là họ đổi mới nông nghiệp từ dùng con trâu cái cày bây giờ chuyển sang dùng máy. Mà khi đó đang khủng hoảng năng lượng nên giá dầu là cực cao, dẫn đến vụ mùa tiếp tục lún sâu và khi đó, Liên Xô càng khủng hoảng hơn. Chưa tính đến việc chuyển đổi sang chế độ đa đảng của ông Goocbachop càng khiến cho tình hình chính trị Liên Xô ngày càng trở nên rối ren, khi các nước đồng loạt ly khai và hậu quả là Liên Xô sụp đổ vào ngày 25/12/1991

Còn ở Việt Nam, chúng ta chấp nhận chuyển đổi sang kinh tế thị trường, chấp nhận mở cửa với thế giới và từ đó giúp cho Việt Nam chúng ta có được những vốn đầu tư mạnh từ nước ngoài, qua đó giúp chúng ta phát triển và thoát khỏi khủng hoảng

Đáp án: C

- Lí do: Sau CTTG thứ 2 Liên Xô và Mĩ từ Đồng minh chống phát xít chuyển sang đối đầu căng thẳng.Những quyết định của hội nghị Ianta(2/1945) cùng những thỏa thuận của ba cường quốc (Mĩ,Anh,Liên Xô) đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới,thường được gọi là trật tự hai cực Ianta do Mĩ đứng đầu phe TBCN và Liên Xô đứng đầu phe XHCN.Tình trạng "Chiến tranh lạnh" kéo dài (Đó là chính sách thù địch về mọi mặt của Mĩ và các nước đế quốc trong quan hệ với Liên Xô và các nước XHCN) => Đáp án C: Liên Xô phải nhận viện trợ của Mĩ là không đúng khi nói về khó khăn của Liên Xô