Bài 10. Các nước Tây Âu

I. Tình hình chung

- Trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ hai: nhiều nước Tây Âu đã bị các lực lượng phát xít chiếm đóng và tàn phá rất nặng nề: nhiều trung tâm công nghiệp thành phố, bến cảng, nhà máy, xí nghiệp bị tàn phá. Hàng triệu người chết, mất tích hoặc bị tàn phế. Sản xuất công nghiệp, nông nghiệp giảm mạnh so với trước chiến tranh.

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai: để khôi phục nền kinh tế đất nước, 16 nước Tây Âu như Anh, Pháp, Tây Đức, I-ta-li-a… đã nhận viện trợ của Mĩ theo “kế hoạch Mác-san”, kinh tế các nước Tây Âu được phục hồi nhưng ngày càng lệ thuộc vào Mĩ.

- Chính sách đối nội:

Giai cấp tư sản cầm quyền luôn tìm cách thu hẹp các quyền tự do, dân chủ, xóa bỏ các cải cách tiến bộ, ngăn cản phong trào công nhân và phong trào dân chủ.

- Chính sách đối ngoại:

+ Nhiều nước Tây Âu đã tiến hành các cuộc chiến tranh xâm lược nhằm khôi phục ách thống trị đối với các thuộc địa trước đây: Hà Lan trở lại xâm lược In-đô-nê-xi-a; Pháp trở lại xâm lược Đông Dương; Anh trở lại xâm lược Mã-lai.

+ Các nước Tây Âu tham gia khối quân sự Bắc Đại Tây Dương (NATO) do Mĩ lập ra (tháng 4/1949) nhằm chống Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu.

- Nước Đức sau chiến tranh:

+ Tháng 9/1949, Nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức được thành lập, nền kinh tế của Cộng hòa Liên bang Đức được phục hồi và phát triển nhanh chóng. Từ những năm 60 và 70 của thế kỉ XX, sản xuất công nghiệp của Cộng hòa Liên bang Đức đã vươn lên đứng thứ ba trong thế giới tư bản chủ nghĩa sáu Mĩ và Liên Xô.

+ Tháng 10/1949, Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức thành lập ở miền đông Đức.

+ Ngày 3/10/1990, Cộng hòa Dân chủ Đức đã sáp nhập vào Cộng hòa Liên bang Đức thành một nước Đức thống nhất.

II. Sự liên kết khu vực

1. Nguyên nhân của sự liên kết

- Các nước Tây Âu có chung một nền văn minh, nền kinh tế không cách biệt nhau lắm và từ lâu đã liên hệ mật thiết với nhau. Sự hợp tác là cần thiết nhằm mở rộng thị trường giúp các nước Tây Âu tin cậy nhau hơn về chính trị, khắc phục những nghi kị, chia rẽ đã xảy ra nhiều lần trong lịch sử.

- Từ những năm 1950, sau khi đã phục hồi, nền kinh tế bắt đầu phát triển nhanh, các nước Tây Âu muốn thoát khỏi dần sự lệ thuộc vào Mĩ. 

=> Xu thế nổi bật từ năm 1950 là sự liên kết kinh tế giữa các nước trong khu vực.

2. Quá trình hình thành và phát triển của sự liên kết

- Tháng 4/1951, “Cộng đồng than thép châu Âu” ra đời.

- Tháng 3/1957, “Cộng đồng năng lượng nguyên tử ở Châu Âu”, sau đó là “Cộng đồng kinh tế châu Âu” (EEC) được thành lập.

- Năm 1965, ba cộng đồng trên sáp nhập lại thành Cộng đồng Châu Âu (EC).

- Hội nghị Ma-xtrich (Hà Lan) tháng 12/1991 đánh dấu một cột mốc đột biến của quá trình liên kết quốc tế ở Tây Âu với hai quyết định quan trọng về kinh tế - tài chính và chính trị.

+ Phát hành đồng tiền chung châu Âu ơrô (EURO).

+ Chuyển từ Cộng đồng kinh tế châu Âu mang tên mới Liên minh châu Âu (EU).

- Năm 1999, số thành viên của EU là 15 nước (thêm Áo, Phần Lan, Thụy Điển).

- Ngày 1/1/1999, phát hành đồng tiền chung châu Âu ơrô (EURO).

- Năm 2004, số thành viên của EU là 25 nước.

- Đến năm 2000, EU là tổ chức liên minh kinh tế - tài chính lớn nhất thế giới.