Mẹ tôi

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Ét-môn-đô đơ A-mi-xi (1846 - 1908), quê ông ở Ô-nê-gli-a, xứ Li-gu-ri-a trên bờ biển tây bắc nước Ý.

- Ông là nhà hoạt động xã hội, nhà văn hóa, nhà văn lỗi lạc của nước Ý.

- Năm 1866, khi chưa dầy 20 tuổi, Ét-môn-đô Đơ A-mi-xi đã là sĩ quan chính trị, chiến đấu cho nền độc lập, tự do, thống nhất của đất nước. Hai năm sau khi chiến tranh kết thúc, ông rời quân ngũ đi du lịch ở nhiều nước như Hà Lan, Ma-rốc, Tây Ban Nha, Pháp,…

- Năm 1981, ông gia nhập Đảng Xã hội Ý, chiến đấu cho công bằng xã hội và hạnh phúc của nhân dân lao động.

- Đặc điểm sáng tác: cuộc đời hoạt động xã hội và con đường văn chương đối với A-mi-xi chỉ là một. Độc lập, thống nhất của Tổ quốc, hạnh phúc và tình thương của con người là lí tưởng và cảm hứng văn chương của ông, kết tinh thành một chủ nghĩa nhân văn lấp lánh.

- Các tác phẩm chính:

+ Truyện: Cuộc đời của các chiến binh (1868), Những tấm lòng cao cả (1886), Trên đại dương (1889), Cuốn truyện của một người thầy (1890)…

+ Du kí: Tây Ban Nha (1873), Hà Lan (1874), Ma-rốc (1875), Côn-ktan-ti-no-pô-li (1881),…

+ Phê bình văn học: Chân dung văn hào (1881).

+ Luận văn chính trị - xã hội: Nội chiến, Vấn đề xã hội.

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ

Văn bản Mẹ tôi rút từ tập Những tấm lòng cao cả (1886).

b. Tóm tắt

En-ri-cô đã vô tình ăn nói thiếu lễ độ với mẹ. Bố biết chuyện nên đã viết thư cho En-ri-cô với lời lẽ vừa yêu thương, vừa tức giận. Trong thư, bố nói về tình yêu thương, sự hi sinh to lớn mà mẹ đã dành cho En-ri-cô. Trước cách cư xử tế nhị, khéo léo nhưng cũng rất kiên quyết, gay gắt của bố, En-ri-cô cảm thấy rất hối hận.

c. Bố cục 

- Phần 1: (Từ đầu đến “Đọc thư tôi xúc động vô cùng”): Lời tự bộc lộ của đứa con khi nhận được thư của bố.

- Phần 2: (Còn lại): Tình cảm, thái độ của người bố trước lỗi lầm của con và sự gợi nhắc về tình mẫu tử.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Nhan đề của đoạn trích

- Nhan đề ấy của chính tác giả đặt cho đoạn trích. Mỗi chuyện nhỏ trong Những tấm lòng cao cả đều có một nhan đề do tác giả đặt.

- Tuy bà mẹ không trực tiếp xuất hiện trong câu chuyện, nhưng đó lại là tiêu điểm mà các nhân vật và chi tiết đều hướng tới để làm sáng tỏ. Qua bức thư người bố gửi con, người đọc thấy lên hình tượng một người mẹ cao cả và lớn lao. Không để người mẹ xuất hiện trực tiếp, tác giả sẽ dễ dàng mô tả cũng như bộc lộ những tình cảm và thái độ quý trọng của người bố đối với người mẹ, có thể nói được một cách tế nhị và sâu sắc những gian khổ hi sinh mà người mẹ đã âm thầm, lặng lẽ dành cho đứa con của mình.

2. Hoàn cảnh người bố viết thư

Câu chuyện kể lại việc En-ri-cô đã phạm lỗi "lúc cô giáo đến thăm, khi nói với mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ". Người bố đã phát hiện ra điều đó và ông hết sức buồn bã, tức giận. Thái độ đọ được thể hiện qua lời lẽ mà ông viết trong bức thư gửi En-ri-cô: "bố không thể nén được cơn tức giận đối với con", "Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương", "...như một nhát dao dăm vào tim bố vậy",...

3. Tình thương của người mẹ dành cho En-ri-cô

- Mẹ thức suốt đêm chăm sóc, lo lắng khi con bị bệnh.

- Mẹ có thể hi sinh mọi thứ vì con, thậm chí hi sinh cả tính mạng của mình để cứu sống con.

- Mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn.

- Mẹ dịu dàng, hiền hậu, bao dung, vị tha, giàu đức hi sinh, luôn hết lòng yêu thương con, chăm sóc con.

=> Qua đó, em hiểu mẹ của En-ri-cô là người yêu thương con mình nhất trên đời.

4. Lời khuyên của bố dành cho En-ri-cô

- Con hãy xin lỗi mẹ, không phải vì bố mà vì sự thành khẩn trong lòng con.

- Con không bao giờ được thốt ra một lời nói nặng với mẹ.

- Con hãy cầu xin mẹ hôn con.

-> Lời khuyên nhủ nhẹ nhàng, chân thành và sâu sắc của người bố trước lỗi lầm của con. Chính điều này đã làm cho En-ri-cô nhận ra và biết cách sửa chữa lỗi của mình.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Sáng tạo nên hoàn cảnh xảy ra câu chuyện: En-ri-cô mắc lỗi với mẹ.

- Lồng trong câu chuyện một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa tận tụy, giàu đức hi sinh, hết lòng vì con.

- Lựa chọn hình thức biểu cảm trực tiếp, có ý nghĩa giáo dục, thể hiện thái độ nghiêm khắc của người cha đối với con.

2. Nội dung 

- Người mẹ luôn có vai trò to lớn và quan trọng trong gia đình và đặc biệt là đối với những đứa con.

- Tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng và đáng trân quý nhất đối với mỗi người. “Con hãy nhớ rằng, tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thương đó.”.