Cô bé bán diêm

I/ Tìm hiểu chung

1: Tác giả:

- An- đéc- xen( 1805- 1875) tên đầy đủ là Christian Andersen

- Quê quán: nhà văn người Đan Mạch

- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:

   + Ông là nhà văn nổi tiếng với thể loại truyện dành cho trẻ em, nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích nhưng có nhiều truyện là của ông.

   + Năm 1835, ông bắt đầu sáng tác truyện kể nhan đề Chuyện kể cho trẻ em tại Ý

   + Từ đó ông thường xuyên cho ra đời cac âu truyện như Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của Hoàng đế, Chú vịt con xấu xí…

- Phong cách sáng tác:

   + Phong cách giản dị đan xen giữa mộng tưởng và hiện thực, những câu truyện ông viết hầu hết dành cho trẻ em.

2: Tác phẩm:

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Văn bản được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút

b. Bố cục

- Đoạn 1: (Từ đầu đến “bàn tay em đã cứng đờ ra”): Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa giá rét

- Đoạn 2: (tiếp đéo đến “họ đã về chầu Thượng Đế”): Các lần quẹt diêm, mộng tưởng và hiện thực

- Đoạn 3: Còn lại: Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm

II/ Tìm hiểu văn bản

a/ Em bé trong đêm giao thừa

* Gia cảnh.

- Bà nội và mẹ đã qua đời.

- Sống với bố khó tính - hay chửi mắng.

- Nhà nghèo, nơi ở tối tăm.

- Phải đi bán diêm để kiếm sống.

⇒ Em bé thiếu thốn cả về vật chất lẫn tinh thần. Em phải chịu cảnh sống thiệt thòi hơn so với các bạn cùng trang lứa.

* Bối cảnh của truyện.

- Thời gian: Đêm giao thừa.

- Không gian: Rét buốt dữ dội, tuyết rơi đầy trời. Em bé một mình cô đơn, đói rét, lang thang trên đường để mong bán được một bao diêm hay có ai bố thí cho một chút

- Mọi người xung quanh thờ ơ với em

→ Em hoàn toàn ko nơi nương tựa.

* Nghệ thuật tương phản.

- Em bé đi bán diêm vào đêm giao thừa >< mọi người chuẩn bị đón Tết

- Trời gió rét, vắng vẻ >< cô bé đầu trần, chân đất.

- Ngoài trời lạnh buốt, tối tăm >< cửa sổ mọi nhà rực ánh đèn.

- Em bé bụng đói, cật rét cả ngày chưa ăn uống gì >< cảnh đón giao thừa ấm áp, tưng bừng “sực nức mùi ngỗng quay”.

- Sự hờ hững của khách qua đường >< em bé cố kiếm người mua.

→ Gợi tình cảnh đáng thương của em bé, gợi cho người đọc sự cảm thông với nỗi đau khổ mà những con người bất hạnh phải chịu, nhắc nhở sự quan tâm, giúp đỡ của mọi người. ⇒ Nêu bật nỗi cực khổ của cô bé bán diêm, gợi niềm thương cảm cho người đọc

b/ Những mộng tưởng của cô bé bán diêm. (Thực tế và mộng tưởng của cô bé)

- Em bé quẹt diêm 5 lần và mộng tưởng đẹp đẽ cứ hiện ra.

- Mộng tưởng (quẹt diêm) → Thực tại (diêm tắt)

+ Lò sưởi ấm áp → bần thần trở về nỗi lo bán diêm

+ Bàn ăn thịnh soạn, ngỗng quay → Cô đơn, lạnh lẽo

+ Cây thông Nôen lộng lẫy → Tất cả bay lên trời, nghĩ đến bà

+ Bà nội hiện về, mỉm cười hiền hậu → Bà biến mất

+ Hai bà cháu bay lên

- Các mộng tưởng của em bé diễn ra lần lượt theo thứ tự hợp lí (phù hợp với tâm lí tuổi thơ và hoàn cảnh thực tế của em)

+ Lần 1: Vì trời rét

+ Lần 2: Vì bụng đói

+ Lần 3: Đó là đêm giao thừa

+ Lần 4: Trong giờ phút hạnh phúc đó bà đã hiện về đem đến cho em t/y thương như thuở nào.

+ Lần 5: Em muốn níu bà lại, muốn đi với bà... => Những mộng tưởng ko cao xa, nó vô cùng giản dị, là nhu cầu cần thiết, tối thiểu của mỗi con người bình thường.

- Các mộng tưởng lò sưởi, bàn ăn, cây thông Nôen gắn liền với thực tế (em bé đang rất cần) Còn hình ảnh con ngỗng quay bay ra khỏi đĩa và hình ảnh hai bà cháu nắm tay nhau bay lên trời thì thuần tuý là mộng tưởng. ⇒ Làm nổi bật khát khao cháy bỏng và tình cảnh đang thương của cô bé bán diêm.

c/ Một cảnh thương tâm

- Em bé bán diêm đã chết.

- Nguyên nhân: vì đói, rét.

- Cái chết của em được miêu tả nhẹ nhàng, thanh thản. Đó là cái chết của 1 người toại nguyện “đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười” (bởi em đã được về với bà ở thế giới khác chẳng còn đói rét, buồn đau)

→ Em thật tội nghiệp. Người đời đối xử với em quá lạnh lùng, chỉ có mẹ, bà em là thương em, nhưng đều đã mất. Người cha đối xử với em thiếu tình thương, khách qua đường chẳng đoái hoài nên em chẳng bán được diêm, những người nhìn thấy thi thể em vào ngày mồng 1 tết cũng lạnh lùng như thế.

→ Cái chết của em bé:

- Nói lên số phận bất hạnh của những con người đau khổ.

- Tố cáo sự thờ ơ của xã hội, cảnh tỉnh thói vô tâm, ích kỉ của con người.

→ Thái độ của tác giả:

- Vô cùng cảm thông, thương xót. Ông thấu hiểu sâu sắc tình cảnh của em rồi cùng em đi vào những mộng tưởng đẹp đẽ. Và chính ông đã tiễn đưa em với những giọt nước mắt và nụ cười an ủi cùng bà.

- Tác giả muốn gửi gắm chúng ta: Con người phải biết yêu thương đùm bọc nhau.

* Tổng kết

Nội dung

- Tình cảnh đáng thương của cô bé bán diêm nghèo khổ.

- Niềm xót thương, đồng cảm của tác giả với những con người bất hạnh.

Nghệ thuật

- Trí tưởng tượng bay bổng

- Đan xen yếu tố thật và mộng tưởng

- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm

- Kết cấu tương phản, đối lập