Bài ca ngắn đi trên bãi cát

I. Đôi nét về tác giả Cao Bá Quát

- Cao Bá Quát (1809-1855)

- Thời đại Cao Bá Quát sống có hai điểm nổi bật:

   + sấm sét của phong trào nông dân khởi nghĩa liên tục nổ ra làm rung chuyển chiếc ngai vàng phong kiến

   + chế độ phong kiến khủng hoảng, suy thoái

⇒ điều này khiến những kẻ sĩ như ông vừa thấy nhục nhã, vừa thấy bế tắc

- Cao Bá Quát không chỉ là người văn hay chữ tốt, tài cao chí lớn mà tư tưởng hết sức tự do phóng túng, tính cách ngang tàng, khí phách hiên ngang

- Các tác phẩm chính: có khỏang 1400 bài thơ, hơn 200 bài văn xuôi và một số bài phú, hát nói

- Đặc điểm sáng tác:

   + thơ ông phong phú về nội dung, cảm hứng thể hiện tình cảm gắn bó tha thiết với quê hương xứ sở đặc biệt bộc lộ thái độ bất hòa sâu sắc, phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ đương thời

   + thơ Cao Bá Quát mới mẻ, phóng khoáng, tự nhiên rất được người đời ngưỡng mộ

II. Đôi nét về tác phẩm Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Cao Bá Quát)

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ có thể được sáng tác trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng như Quảng Bình, Quảng Trị

2. Bố cục

- Phần 1 (4 câu đầu) : Hình ảnh người đi trên bãi cát

- Phần 2 (6 câu tiếp): Tâm sự và tâm trạng của người đi trên bãi cát

- Phần 3 (còn lại): Khúc hát đường cùng

3. Giá rị nội dung

- Bài thơ biểu lộ sự chán ghét của một người trí thức với con đường danh lợi tầm thường đương thời và niềm khao khát thay đổi cuộc sống

4. Giá trị nghệ thuật

- Nhịp điệu bài thơ góp phần diễn tả thành công những cảm xúc suy tư của nhân vật trữ tình về con đường danh lợi gập ghềnh, trắc trở

III. Dàn ý phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Cao Bá Quát)

1. Ý nghĩa tượng trưng của hình tượng người đi trên cát

- Hình ảnh tả thực: những bãi cát dài mênh mông, trắng xóa dọc bờ biển Quảng Bình, Quảng Trị là hình ảnh thiên nhiên đẹp, dữ dội, khắc nghiệt ta từng bắt gặp trên đường vào Huế

- Hình ảnh người đi trên cát khó khăn nhọc nhằn mà tác giả cũng là người trong cuộc ⇒ hình ảnh thơ tượng trưng cho những khó khăn trên con đường công danh sự nghiệp mà người nho sĩ phải dấn thân để mưu cầu công danh, sự nghiệp cho bản thân, gia đình, dòng họ

- Phải chăng đó còn là con đường bế tắc của cái xã hội và con người thời đại này?

- Hình ảnh bãi cát đầy mới mẻ, sáng tạo

2. Tầm nhìn và nhân cách của tác giả

- Dẫn ra điển tích ông tiên có phép ngủ, tác giả tự giận mình vì không có khả năng như người xưa phải tự trèo non, lội suối vì con đường công danh đã chọn

- Vì danh lợi con người phải vất vả, đó là quy luật từ xưa đến nay. Trong chế độ phong kiến đây là con đường duy nhất để kẻ sĩ thể hiện, khẳng định bản thân

- Hình ảnh hơi rượu so sánh với danh lợi cám dỗ làm say lòng ngừơi kiến họ mù quáng

- Dù tỉnh táo nhận ra điều đó nhưng cay đắng thay bản thân tác giả cũng không thoát được cám dỗ ấy: Anh còn đứng làm chi trên bãi cát

⇒ Mâu thuẫn giữa lí tưởng, khát vọng với quy luật

- Hình ảnh đường cùng mang ý nghĩa biểu tượng cho sự bế tắc tuyệt vọng của người đi đường trước quyết định cuả mình

3. Nghệ thuật

- Thể thơ tự do không bị gò bó khuôn mẫu

- Cách xưng hô linh hoạt, câu hỏi cảm thán khiến lời thơ mang âm hưởng bi tráng rất đặc biệt bộc lộ niềm day dứt của người trí thức thức tỉnh

- Xây dựng những hình ảnh biểu tượng đặc sắc: hình ảnh bãi cát, người đi trên cát