Bài thơ số 28

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Ra-bin-đra-nát Ta-go (1861 – 1941).

- Ta-go sinh tại Kalculta trong một gia đình thuộc đẳng cấp Brahman – đẳng cấp cao nhất trong xã hội Ấn Độ. Cha của Tagore là một điền chủ giàu có đồng thời là một nhà cải cách tôn giáo, có nhiều đóng góp cho xã hội Ấn Độ.

- Là một nhà thơ, nhà văn, đồng thời là một  nhà văn hóa lớn, có nhiều đóng góp cho dân tộc Ấn Độ và nhân loại.

- Ông để lại một gia tài khổng lồ các tác phẩm thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau mà ở lĩnh vực nào cũng xuất sắc.

- Ông để lại một sự nghiệp văn học đồ sộ thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau mà ở lĩnh vực nào ông cũng thành công suất sắc.

- Năm 1913, Ta-go là người châu Á đầu tiên được nhận Giải thưởng Nô-ben về văn học với tập Thơ Dâng (gồm 103 bài, sáng tác từ 1890-1912 và ông tự dịch ra tiếng Anh).

2. Tác phẩm

a. Xuất xứ - Hoàn cảnh ra đời

- Bài thơ số 28 trích trong tập Người làm vườn (các bài trong tập thơ này không có nhan đề mà chỉ đánh số thứ tự).

- Bài thơ này ông làm khi người vợ yêu dấu Mri-na-li-ni-đê-vi qua đời (1902).

b. Bố cục

+ Phần 1: (Từ đầu đến "không biết gì tất cả về anh"): Khát vọng hòa hợp trong tình yêu.

+ Phần 2: (Tiếp đến "em có biết gì về biên giới của nó đâu"):  Khát vọng dâng hiến trong tình yêu.

+ Phần 3" (Còn lại): Sự vô cùng của cuộc đời, trái tim, tình yêu.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Khát vọng hòa hợp trong tình yêu

- Đôi mắt: Cửa sổ tâm hồn, chứa đựng suy tư của con người. Với Ta-go, đôi mắt còn là ngọn nguồn của tình yêu.

- Đôi mắt: Băn khoăn, buồn, muốn nhìn sâu vào tâm tưởng của anh. Đôi mắt rụt rè, chất chứa suy tư khao khát khám phá thế giới tâm hồn bí ẩn của người yêu.

=> Cho thấy một tâm trạng chung của những người đang yêu.

- Hình ảnh so sánh tượng trưng:

+ "Mắt em" với "trăng": Thế giới nội tâm phong phú, trong sáng.

+ "Tâm tưởng của anh" với biển cả: Thế giới bí ẩn, bao la.

=> Trăng và biển là biểu tượng thiên nhiên sóng đôi, thể hiện khát khao hòa chung tâm tưởng của đôi tình nhân được đẩy lên đỉnh điểm.

-> Hình ảnh so sánh trong sáng, diễm lệ, tiêu biểu cho quan niệm về con người của Ta-go và Ấn Độ.

- Hành động của chàng trai:

+ Chàng trai: cuộc đời trần trụi dưới mắt em, không giấu một điều gì. Khẳng định ước muốn tha thiết muốn hòa hợp.

- Nghịch lý: Cô gái lại “không biết gì tất cả về anh”.

- Cả hai cùng nỗ lực vươn tới nhau nhưng hiểu biết viên mãn về nhau có thể vẫn bất khả.

- Triết lý tình yêu: Tình yêu luôn là sự khao khát hòa nhập và khám phá tâm hồn nhau bởi tình yêu luôn là một bí ẩn.

2. Khát vọng dâng hiến trong tình yêu.

- Hai câu thơ đầu khổ 2: "Đời anh chỉ là viên ngọc", "Đời anh chỉ là đóa hoa"  cho thấy hiện thực hóa cuộc đời (trừu tượng) thành những sự vật cụ thể, tượng trưng cho sự quý giá (ngọc) và thanh cao (hoa). Cuộc đời của thi nhân ngầm chứa sự quý giá và thanh cao ấy.

- Sự hi sinh của chàng trai:

+ Nếu cuộc đời là viên ngọc: nguyện “đập vỡ”, “xâu thành chuỗi quàng vào cổ em”.

+ Nếu cuộc đời là đóa hoa: “hái nó đặt lên mái tóc em”.

- Sự kết hợp những động từ mạnh: “đập”, “hái” nhằm nhấn mạnh khát vọng tận hiến nồng nhiệt của chàng trai.

- Cách ví von tình tứ: Em là nữ hoàng của vương quốc đó , thể hiện tiếng nói của anh chàng si tình, nguyên dâng hiến trái tim vô biên cho người mình yêu.

-> Nghịch lý: Xuất phát từ mong muốn tìm hiểu cuộc đời người mình yêu của cô gái, chàng trai đã không ngần ngại phơi bày cho cô thấy; nhưng càng muốn phơi bày bao nhiêu thì cô gái lại càng như rơi vào mê trận vô biên của trái tim và tình yêu. Càng tìm hiểu, tình yêu càng mông lung, khó nắm bắt.

3. Sự vô cùng của cuộc đời, trái tim, tình yêu

- Lặp lại cấu trúc giả định sóng đôi nhau:

+ Trái tim - phút giây lạc thú - nở ra thành nụ cười nhẹ nhõm.

+ Trái tim - khổ đau - tan thành lệ trong, phản chiếu nỗi niềm u ẩn.

- Hai trạng thái tâm lý trái ngược nhau:  niềm vui và nỗi buồn, từ đó thể hiện khát khao phơi trải cho người mình yêu thấu suốt trái tim được dề dàng hơn.

- Lặp cấu trúc phủ định kết hợp sử dụng tính từ trái nghĩa vui sướng - khổ đau, đòi hỏi (mong muốn) - giàu sang (sở hữu) cùng với tính từ chỉ sự vô hạn về không gian thời gian (vô biên, trường cửu).

- Tô đậm đặc điểm của trái tim tình yêu: Trái tim tình yêu không hề đơn giản, nó là sự tổng hòa của những tâm trạng phức tạp, thậm chí là đối nghịch nhau. Tất cả những điều đó đều tồn tại không phải chỉ trong phút giây chốc  lát mà là mãi mãi.

-> Nhà thơ đã đúc kết triết lý mối quan hệ cuộc đời - trái tim - tình yêu.

=> Logic lý trí trong thơ: Cuộc đời khai sinh ra tình yêu nhưng chính tình yêu mới làm cuộc đời thăng hoa, mới biến điều hữu hạn thành vô hạn, biến điều bình dị hóa phi thường.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Bài thơ sử dụng hình tượng so sánh độc đáo, diễn tả được những khao khát đẹp trong tình yêu.

- Tác giả dùng cấu trúc so sánh - ẩn dụ trùng điệp, cấu trúc sóng đôi một cách sáng tạo, đưa ra được những triết lí về tình yêu.

- Giọng thơ giàu tính hiện thực và chất lãng mạn.

2. Nội dung

Bài thơ thể hiện quan niệm về một tình yêu chân chính: Tình yêu cần sự thấu hiểu, cần đến từ hai phía.Tình yêu ẩn chứa nhiều bí ẩn, là một thế giới thiêng liêng, vô hạn.Tình yêu là cuộc sống, hướng con người đến cái thiện, cái đẹp trong tâm.