Bài 23. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp

Cây xanh có ý nghĩa rất lớn đối với sự sống trên Trái Đất. Vật chúng ta cần trồng và bảo vệ cây xanh như thế nào? Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây xanh.

I- Một số yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp

1. Ánh sáng

• Cường độ ánh sáng tăng thì hiệu quả quang hợp cũng tăng và ngược lại. Tuy nhiên, ánh sáng quá mạnh sẽ làm cho lá cây bị "đốt nóng", làm giảm hiệu quả quang hợp.

• Mỗi loài cây có nhu cầu khác nhau về ánh sáng
  • Cây ưa sáng sống ở nơi có ánh sáng mạnh: phi lao, thông, ngô, hoa giấy, dừa,...
  • Cây ưa bóng thường sống ở nơi bóng râm: lá lốt, trầu không,...

2. Nước

Nước có ảnh hướng kép tới quá trình quang hợp vì nước vừa là nguyên liệu của quang hợp, vừa là yếu tố tham gia vào việc đóng, mở khí khổng, liên quan đến sự trao đổi khí.

• Khi tế bào lá cây mất nước, khí khổng đóng lại, hàm lượng khí carbon dioxide đi vào tế bào lá giảm, quang hợp của cây gặp khó khăn. 
• Cây được cung cấp đủ nước, khí khổng mở giúp khí carbon dioxide dễ dàng khuếch tán vào bên trong lá, tăng hiệu quả quang hợp.

3. Carbon dioxide

Thông thường, hiệu quả quang hợp tăng khi nồng độ khí CO₂ ngoài môi trường tăng và ngược lại. Tuy nhiên, nếu nồng độ khí CO₂ tăng quá cao (khoảng 0,2%) sẽ làm cây chết vì ngộ độc, còn khi nồng độ quá thấp, quang hợp sẽ không xảy ra. Nồng độ khí CO₂ thấp nhất mà cây quang hợp được là 0,008% đến 0,01%.

4. Nhiệt độ

Nhiệt độ thuận lợi nhất cho hầu hết các loài quang hợp là từ 25^oC đến 35^oC. Nhiệt độ quá cao (trên 40^oC) hay quá thấp (dưới 10^oC) sẽ làm giảm hoặc ngừng hẳn quá trình quang hợp.

Nhiệt độ thấp nhất mà cây có thể quang hợp khác nhau ở các loài. Ví dụ: nhiệt độ thấp nhất của cây ở vùng ôn đới có thể quang hợp là từ -5^oC đến 15^oC, trong khi cây ở vùng nhiệt đới quang hợp ở nhiệt độ thấp nhất từ 4^oC đến 8^oC.

II- Vận dụng những hiểu biết về quang hợp trong việc trồng và bảo vệ cây xanh

Quang hợp ở cây xanh mang lại nhiều lợi ích cho môi trường tự nhiên và đời sống con người:

• Cung cấp chất hữu cơ cho mọi sinh vật

• Cân bằng, điều hòa khí trong không khí

Việc trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh rất quan trọng, cần được thực hiện thường xuyên và tuyên truyền rộng rãi tới mọi người.

Đặc biệt là bảo vệ bộ lá - bộ máy quang hợp của cây xanh cần điều chỉnh hợp lí các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây thông qua chế độ chiếu sáng, tưới nước, bón phân,... giúp cây quang hợp tốt, sinh trưởng nhanh, cho năng suất cao.

❗Em có biết

Kiến trúc sư người Italia là Stê-pha-nô Bo-e-ri (Stefano Boeri) đã tạo ra tòa tháp rừng thẳng đứng đầu tiên mang tên Bosco Verticale ở thành phố Milan, Italia. Tóa tháp đôi này được phủ bằng một rừng cây gồm khoảng 900 cây xanh, 5000 bụi cây với trên 11000 loài thực vật khác nhau. Khu vườn này có thể hấp thu CO₂, ngăn ngừa các khí gây hiệu ứng nhà kính phát tán trên bầu khí quyển. Cây xanh trên nóc nhà có thể lọc bụi mịn PM2.5. Kiến trúc sư Boeri đã chọn những loại cây có khả năng hấp thụ khí gây ô nhiễm và bụi mịn PM2.5 tốt nhất. Ngoài ra, khu rừng này còn là nơi cư trú của các loài côn trùng và các loài chim.

1. Ánh sáng, nhiệt độ, khí carbon dioxide và nước là các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến quang hợp.

2. Con người có thể vận dụng những hiểu biết về quang hợp trong việc trồng và bảo vệ cây xanh nhằm giúp cây sinh trưởng nhanh, phát triển tốt, nâng cao năng suất cây trồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ môi trường.