Nguyên nhân:
- Mâu thuẫn xã hội gay gắt:
+ Nông dân bị bóc lột nặng nề bởi chế độ phong kiến và thực dân.
+ Công nhân chịu nhiều áp bức bóc lột bởi tư bản Pháp và tư sản mại bản.
+ Tiểu tư sản bị thất nghiệp, bần cùng hóa.
- Sự phát triển của phong trào yêu nước:
+ Phong trào Duy Tân, phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX.
+ Ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga.
- Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam:
+ Đảng đã thành lập các tổ chức cơ sở ở nhiều địa phương.
+ Tháng 6/1930, Hội nghị thành lập Đảng bộ Trung Kỳ họp, chủ trương phát động phong trào cách mạng.
Diễn biến:
- Tháng 9/1930:
+ Phong trào "Phá kho thóc giải quyết nạn đói" nổ ra ở Nghệ An và Hà Tĩnh.
+ Nông dân biểu tình, tấn công các kho thóc của địa chủ, cường hào.
Tháng 10/1930:
+ Phong trào lan rộng ra các tỉnh Trung Kỳ, Bắc Kỳ và Nam Kỳ.
Nông dân, công nhân, học sinh, tiểu tư sản... cùng nhau tham gia.
+ Các hình thức đấu tranh: bãi công, biểu tình, mít tinh, đập phá nhà tù...
- Tháng 1/1931:
+ Xô viết Nghệ - Tĩnh ra đời.
+ Đây là hình thức chính quyền của giai cấp công nông.
+ Xô viết Nghệ - Tĩnh tồn tại trong 6 tháng, thực hiện nhiều cải cách về kinh tế, văn hóa, xã hội.
- Cuối năm 1931:
+ Thực dân Pháp tăng cường khủng bố, đàn áp phong trào.
+ Phong trào thoái trào.
Kết quả:
- Mặc dù thất bại, phong trào Cách mạng 1930-1931 đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho cách mạng Việt Nam.
- Phong trào chứng tỏ sức mạnh của giai cấp công nông và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ý nghĩa:
- Phong trào là đỉnh cao của phong trào yêu nước đầu thế kỷ XX.
- Phong trào đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam.
- Phong trào khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.