I. Mở bài
- Dẫn dắt vấn đề cần nghị luận
II. Thân bài
1. Hoàn cảnh tái hợp của Ra-ma và Xi-ta
- Xi-ta vừa được Ra-ma giải cứu khỏi tay quỷ vương Ra-va-na.
- Cuộc tái hợp của hai vợ chồng không phải ở không gian riêng tư mà trong không gian cộng đồng với sự chứng kiến của rất nhiều người.
- Ra – ma trong tư cách kép với những ràng buộc kép:
+ Một quốc vương với bổn phận cai trị vương quốc mẫu mực
+ Một người chồng hết lòng quan tâm nhớ thương vợ.
=> Ra-ma trong vai trò của một quan tòa buộc phải kết tội Xi-ta. Lời buộc tội có sự chi phối lớn bởi hoàn cảnh.
- Xi-ta chưa kịp vui mừng, hạnh phúc vì được giải thoát, đã bị chính người chồng đem ra kết tội, sỉ nhục
=> Xi-ta buộc phải minh chứng cho danh dự và phẩm chất của mình.
=> Hoàn cảnh tái hợp đặc biệt ấy chính là điều kiện để Ra-ma và Xi-ta bộc lộ phẩm chất.
2. Lời buộc tội của Ra-ma
- Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:
+ Xưng hô: ta - phu nhân, cách xưng hô trịnh trọng nhưng lạnh lùng xa cách.
+ Nhấn mạnh mục đích chiến đấu “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta…”, không phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá.
+ Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ,…”.
+ Lăng nhục Xi-ta, không nhận vợ và đuổi nàng đi “ta không cần đến nàng nữa…”.
=>Những lời nói rất lạnh lùng, tàn nhẫn với những chỉ thị oai nghiêm của người anh hùng chứng tỏ lòng ghen tuông đẩy đến cao độ khiến Ra-ma thiếu bình tĩnh. Ra-ma tuy là một vị thần nhưng vẫn mang đặc điểm của người trần tục: lúc yêu lúc ghen, lúc oai phong lúc tầm thường, lúc cương quyết lúc mềm yếu.
- Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:
+ Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”
+ Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”.
=> Một tâm lý phức tạp với nhiều cung bậc giằng xé trong con người Ra-ma:
Anh hùng (cao thượng) >< Con người (mềm yếu)
=> Hoàn cảnh ngặt nghèo buộc Ra-ma phải lựa chọn danh dự. Đó là một hình mẫu lý tưởng của người anh hùng thời xưa.
=> Mặc dù rất yêu vợ nhưng Ra-ma bị đặt trong tình thế của một vị vua cai trị quốc vương một cách mẫu mực, đứng trong không gian của cộng đồng lời buộc tội càng trở nên gay gắt. Ra-ma có lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận, trách nhiệm của cộng đồng.
3. Lời đáp và hành động của Xi-ta
- Phản ứng trước những lời buộc tội của Rama
+ Mở tròn xoe đôi mắt đẫm lệ,
+ Đau đớn đến nghẹt thở như một dây leo bị vòi voi quật nát, muốn chôn vùi cả hình hài lẫn thân xác.
+ Nước mắt đổ ra như suối, giọng nói nghẹn ngào nức nở
=> Phản ứng của Xi-ta từ ngạc nhiên đến sững sờ, bàng hoàng đến đau đớn tột độ
- Lời đáp của Xi-ta.
+ Chỉ trích lời nói của Ra-ma, xem đó là lời lẽ của kẻ thấp hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn.
+ Nêu ra những bằng chứng chứng minh cho sự thủy chung: Khỉ Ha-nu-man có thể làm chứng cho nàng, nguồn gốc xuất thân cao quý không cho phép nàng làm điều ô uế
+ Lấy tư cách của mình ra để thề: “hãy tin vào danh dự của thiếp”
+ Khẳng định tình yêu dành cho Ra-ma: “trái tim thiếp thuộc về chàng”.
=> Lời nói của Xi-ta vừa có tình vừa có lí, thể hiện nàng là một người phụ nữ lí trí, thông minh, đức hạnh và chung thủy.
- Hành động tự thiêu của Xi-ta
+ Xi-ta đi quanh Ra-ma, cúi lậy chư thần, đấng Bra-ma, cầu xin sự chứng giám của thần Lửa A-nhi
+ Nàng dũng cảm chấp nhận cái chết để chứng minh cho sự chung thủy, cho tình yêu, cho phẩm hạnh của mình.
+ Thái độ của người xung quanh: ai nấy đều đau lòng đứt ruột, các phụ nữ kêu khóc thảm thương,..thể hiện lòng thương cảm, sự tin tưởng.
+ Xi-ta nhảy vào lửa nhưng không chết bởi nàng được thần linh che chở và chứng giám cho sự chung thủy.
=> Xi-ta là mẫu phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ yêu chồng, thủy chung, nhẫn nại, chịu đựng, dũng cảm, vị tha
4. Nghệ thuật
- Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, biểu cảm.
- Miêu tả tâm lý, tính cách nhân vật qua đối thoại, qua hành động, cử chỉ
- Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo
- Xây dựng tình huống đầy kịch tính
III. Kết bài
- Khái quát lại vấn đề