Phong trào yêu nước cách mạng của nhân dân Nghệ An hưởng ứng tư tưởng và phong trào yêu nước của Phan Châu Trinh diễn ra trong bối cảnh đầu thế kỷ XX, khi nước ta chịu ách thống trị của thực dân Pháp. Những nét chính của phong trào này bao gồm:
1. Tư tưởng khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh
Phan Châu Trinh chủ trương vận động cải cách xã hội, nâng cao dân trí và ý thức dân tộc, thay vì dùng bạo lực chống Pháp.
Nhân dân Nghệ An hưởng ứng bằng các hoạt động như lập trường học, mở lớp dạy chữ quốc ngữ, khuyến học, khuyến tài để nâng cao trình độ văn hóa.
2. Phong trào Duy Tân
Tinh thần của phong trào Duy Tân do Phan Châu Trinh khởi xướng đã lan tỏa mạnh mẽ đến Nghệ An.
Các tổ chức hội buôn, hội học, hội canh nông được lập ra nhằm cải thiện đời sống kinh tế, nâng cao ý thức tự lực tự cường trong nhân dân.
3. Các hoạt động biểu tình, chống thuế
Nghệ An đã tham gia tích cực vào các cuộc biểu tình phản đối chính sách thuế hà khắc của thực dân Pháp, hưởng ứng phong trào chống thuế ở Trung Kỳ (1908).
Nhiều nhà yêu nước ở Nghệ An đứng ra tổ chức, dẫn dắt nhân dân đấu tranh công khai để yêu cầu giảm thuế và cải thiện đời sống.
4. Vai trò của các sĩ phu yêu nước
Các nhà Nho, sĩ phu yêu nước tại Nghệ An như Phan Bội Châu (dù sau này theo khuynh hướng bạo động) đã kết nối tư tưởng của Phan Châu Trinh với phong trào địa phương.
Họ tổ chức các buổi diễn thuyết, truyền bá tư tưởng yêu nước, khơi dậy ý thức dân tộc và tinh thần đấu tranh.
5. Sự chuyển hóa trong phong trào
Dù ban đầu mang tính chất cải cách ôn hòa, phong trào yêu nước tại Nghệ An sau đó chuyển dần sang các hình thức đấu tranh quyết liệt hơn do áp lực từ sự đàn áp của thực dân Pháp và ảnh hưởng từ các phong trào cách mạng khác.
