- Sự tiếp nối và phát triển của ý thức dân tộc trong đoạn trích Nước Đại Việt ta so với bài Sông núi nước Nam có nhiều yếu tố mới, phong phú hơn, toàn diện và sâu sắc hơn và được chứng minh hùng hồn bằng sự thật hiển nhiên.
+ Bài Sông núi nước Nam: ý thức dân tộc tổ quốc chủ yếu dựa trên cơ sở lãnh thổ và chủ quyền.
+ Bài Nước Đại Việt ta: Ngoài hai yếu tố lãnh thổ và chủ quyền còn dựa trên cơ sở là một quốc gia có nền văn hiến lâu đời, phong tục tập quán, truyền thống lịch sử,…
Quan niệm của Nguyễn Trãi:
- Quốc hiệu riêng và lịch sử lâu đời.
- Nền văn hiến có bề dày truyền thống. Khái niệm “văn hiến” bao hàm trong đó nhân tố văn hóa và con người. Nguyễn Trãi rất quan tâm tới yếu tố con người - chủ nhân của lịch sử, của quốc gia. Việc nhấn mạnh vai trò, vị trí con người - mà cụ thể ở đây là nhân tài - với việc khẳng định quyền tự chủ của một quốc gia cho thấy cái nhìn nhân văn sâu sắc.
- Cương vực lãnh thổ xác định.
- Phong tục tập quán riêng.
- Truyền thống dựng nước và giữ nước hào hùng.
- Chính thể (bộ máy nhà nước và các thê chế chính trị) độc lập.