Khi giặc Ân kéo quân đến chân núi Trâu, tình thế nguy cấp, Gióng từ một đứa trẻ ba tuổi không nói không cười bỗng vươn vai biến thành một tráng sĩ oai phong lẫm liệt. Hình ảnh này tượng trưng cho sự trưởng thành vượt bậc, sức mạnh tiềm tàng của dân tộc khi đất nước lâm nguy.
Gióng mặc áo giáp sắt, cưỡi ngựa sắt, tay cầm roi sắt xông thẳng ra trận tiền. Ngựa sắt của Gióng không chỉ là một con vật mà là một chiến mã phi thường, phun ra lửa, hỗ trợ đắc lực cho Gióng trong chiến đấu. Gióng dùng roi sắt đánh tan tác quân giặc, quân giặc chết như rạ. Hình ảnh roi sắt và ngựa sắt phun lửa thể hiện sức mạnh phi thường, vũ khí thần kỳ mà nhân dân ta ước mơ có được để đánh giặc.
Trong quá trình chiến đấu, roi sắt của Gióng bị gãy. Thay vì nao núng, Gióng đã nhổ những cụm tre bên đường để làm vũ khí tiếp tục chiến đấu. Chi tiết này vô cùng ý nghĩa, thể hiện tinh thần dũng cảm, kiên cường, không chịu khuất phục trước kẻ thù. Đồng thời, nó cũng cho thấy sự ứng biến linh hoạt, sáng tạo của người Việt trong chiến đấu, biết tận dụng mọi vật liệu có sẵn để chống giặc.
Cuối cùng, với sức mạnh phi thường và tinh thần chiến đấu quả cảm, Gióng đã đánh tan quân giặc Ân, bảo vệ bờ cõi đất nước. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Gióng cưỡi ngựa lên đỉnh núi Sóc Sơn, cởi áo giáp sắt bỏ lại rồi cả người lẫn ngựa bay về trời. Chi tiết Gióng bay về trời mang ý nghĩa thiêng liêng hóa người anh hùng, đồng thời thể hiện sự bất tử của Gióng trong lòng nhân dân. Gióng không màng danh lợi, sau khi hoàn thành nhiệm vụ đã trở về với cõi vĩnh hằng, sống mãi trong tâm trí người dân Việt Nam.