BÀI 7:  BỘ XƯƠNG

I. Lý thuyết

1. Các phần chính của bộ xương

- Chức năng của bộ xương:

+ Tạo khung \(\rightarrow\) hình dạng nhất định.

+ Chỗ bám cho cơ \(\rightarrow\) vận động dễ dàng.

+ Tạo thành các khoang chứa đựng và bảo vệ các nội quan trong cơ thể.

- Cấu tạo của bộ xương: gồm 3 phần chính là 

+ Xương đầu: gồm xương sọ và xương mặt

- Xương sọ: gồm 8 xương ghép lại thành hộp sọ lớn chứa não.

- Xương mặt: nhỏ, có xương hàm bớt thô hơn so với động vật

+ Xương thân gồm: xương ức, xương sườn và xương sống

 

     - Xương sống (cột sống) gồm nhiều đốt sống khớp với nhau và cong ở 4 chỗ thành 2 chữ S tiếp nhau giúp cơ thể đứng thẳng.

- Xương sườn: gắn với cột sống và xương ức tạo thành lồng ngực.

+ Xương chi (xương tay và xương chân)

Giống nhau: Đều có những phần tương tự nhau

Khác nhau:   Về kích thước

                      Về cấu tạo đai vai, đai hông

                       Về sự sắp xếp của xương cổ tay, cổ chân, bàn tay, bàn chân.

 

 

         - Tóm lại bộ xương của cơ thể người gồm:
 

2. Phân biệt các loại xương

 

   -  Căn cứ vào hình dạng và cấu tạo người ta chia làm 3 loại xương

Loại xương	Đặc điểm	Ví dụ
Xương dài	Có hình ống, ở giữa có tủy đỏ (ở trẻ em) hoặc tủy vàng (ở người trưởng thành)	Xương cánh tay, xương đùi, xương cẳng chân
Xương ngắn	Kích thước ngắn	Xương đốt sống, xương cổ chân, cổ tay …
Xương dẹt	Hình bản dẹt, mỏng	Xương bả vai, xương cánh chậu, các xương sọ

3. Các khớp xương

- Nơi tiếp giáp giữa các đầu xương gọi là khớp.

- Có 3 loại khớp là: khớp động, khớp bán động và khớp bất động

	Khớp động	Khớp bán động	Khớp bất động
Mức độ vận động	Cử động dễ dạng	Cử động hạn chế	Không cử động được
Cấu tạo	Hai đầu có lớp sụn trơn, bóng. Ở giữa có dịch khớp và dây chằng	Phẳng, hẹp. Giữa hai đầu xương có đĩa sụn	Có đường nối giữa hai xương là hình răng cưa sít với nhau
Ví dụ	Khớp ở tay, chân	Khớp ở các đốt sống	Khớp ở hộp sọ

 II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Bộ xương người gồm mấy phần? Mỗi phần gồm những xương nào?

Hướng dẫn trả lời :

Bộ xương người gồm 3 phần : xương đầu, xương thân và xương chi.

* Xương đầu gồm :

 - Xương sọ gồm : xương trán, xương đỉnh, xương chẩm, xương thái dương

- Xương mặt gồm : xương gò má, xương mũi, xương hàm trên, xương hàm dưới.

* Xương thân : gồm xương sống và lồng ngực

- Cột sống gồm các đốt sống khớp với nhau. Mỗi đốt sống gồm : thân đốt, cung đốt sống, gai đốt sống, diện khớp sườn ở mõm ngang.

- Lồng ngực gồm : 12 đốt sống ngực, mỗi đốt nối với 1 đôi xương sườn, 10 đôi xương sườn trên nối với xương ức ở phía trước.

* Xương chi gồm : xương tay và xương chân

- Xương tay gồm : xương đòn và xương bả

  + Xương đai vai gồm : xương đòn và xương bả vai

  + Xương tay gồm : xương cánh tay, xương cẳng tay (xương trụ, xương xoay), xương cổ tay, xương bàn tay vag xương ngón tay

- Xương chân gồm : xương đai hông và xương chân

  + Xương đai hông gồm : xương cánh chậu và xương cùng

  + Xương chân gồm : xương đùi, xương cẳng chân (xương chày, xương mác), xương cổ chân, xương bàn chân, xương ngón chân và xương gót chân.

 Câu 2: Sự khác nhau của xương tay và xương chân có ý nghĩa gì đối với hoạt động của con người. 

Hướng dẫn trả lời :

- Những đặc điểm khác nhau giữa xương tay và xương chân :

  + Xương chân to, khỏe hơn xương tay, có xương bánh chè, phù hợp với chức năng nâng đỡ cơ thể, đứng thẳng, lao động

  + Xương tay có cấu tạo phù hợp chức năng lao động

- Sự khác nhau giữa xương tay và xương chân giúp con người lao động năng suất cao và di chuyển dễ dàng

 Câu 3: Nêu vai trò của từng loại khớp ?

Hướng dẫn trả lời :

- Vai trò của khớp động giúp cơ thể cử động dễ dàng, linh hoạt trong hoạt động lao động (tay, chân)

- Vai trò của khớp bán động giúp cơ thể cử động có hạn chế, tạo dáng đứng thẳng (cột sống)

- Vai trò của khớp bất động : cố định tạo khung bảo vệ bên trong (hộp sọ)

III. Câu hỏi ôn tập

 Câu 1: Khớp xương là gì ? Cấu tạo của các loại khớp và ý nghĩa?