Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

PHẦN 2: SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG

CHƯƠNG I:            SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG

BÀI 41:       MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI

I/ Môi trường sống của sinh vật

- Khái niệm: Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh chúng, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển và sinh sản của sinh vật.

- Có 4 loại môi trường chủ yếu:

+ Môi trường nước. Cho ví dụ: cá, tôm, cây rong đuôi chó,… 

+ Môi trường trên mặt đất – không khí. Cho ví dụ: Cây mít, con ngực, con ong,…

+ Môi trường trong đất. Cho ví dụ: Con giun đất, con mối, con chuột chũi,…

+ Môi trường sinh vật. Cho ví dụ: Con giun đũa, cây tầm gửi, con ve bò,…

II/ Các nhân tố sinh thái của môi trường

* Khái niệm: Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.

* Các nhân tố sinh thái được chia thành 2 nhóm:

-  Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, gió, đất, nước, địa hình...

-  Nhân tố hữu sinh:  + Nhân tố sinh vật: vi sinh vật, nấm, động vật, thực vật,

     + Nhân tố con người:  - Tác động tích cực

                               - Tác động tiêu cực

* Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay theo từng môi trường và thời gian.

III/ Giới hạn sinh thái

   - Khái niệm: Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định.

   - Mỗi loài, cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với từng nhân tố sinh thái. Sinh vật có giới hạn sinh thái rộng phân bố rộng, dễ thích nghi.

VD: Cá rô phi ở nước ta sống ở nhiệt độ từ 5^oC và 42^oC , phát triển thuận lợi nhất ở 30^oC . Nhiệt độ 5^oC là giới hạn dưới. Nhiệt độ  42^oC là giới hạn trên. Nhiệt độ 30^oC là điểm cực thuận, ở nhiệt độ này cá rô phi phát triển tốt nhất. Từ 5^oC đến 42^oC gọi là giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở VN.

CÂU HỎI & BÀI TẬP

Câu 1: Môi trường sống của sinh vật là gì? Các loại môi trường sống của sinh vật?

Câu 2: Giới hạn sinh thái là gì? Cho ví dụ? Ý nghĩa của nó trong thực tiễn?

Câu 3: Nhân tố sinh thái là gì? Nêu các nhân tố sinh thái của môi trường?

BT 4 SGK/121: (HS tham khảo hình 41.2 SGK/ 120)

Hãy vẽ sơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của:

- Loài vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 0 ^oC đến +90 ^oC, trong đó điểm cực thuận là +55 ^oC.