Bài 12. Cơ chế xác định giới tính

1: Nhiễm sắc thể giới tính

- Trong các tế bào lưỡng bội (2n):

+ có các cặp NST thường.

+ 1 cặp NST giới tính kí hiệu XX (tương đồng) và XY (không tương đồng).

- Ở người và động vật có vú, ruồi giấm .... XX ở giống cái, XY ở giống đực.

- Ở chim, ếch nhái, bò sát, bướm.... XX ở giống đực còn XY ở giống cái.

- NST giới tính mang gen quy định tính đực, cái và tính trạng liên quan tới giới tính.

2: Cơ chế xác định giới tính

- Đa số các loài, giới tính được xác định trong thụ tinh.

- Sự phân li và tổ hợp cặp NST giới tính trong giảm phân và thụ tinh là cơ chế xác định giới tính ở sinh vật. VD: cơ chế xác định giới tính ở người.

- Tỉ lệ nam: nữ xấp xỉ 1:1 do số lượng giao tử (tinh trùng mang X) và giao tử (mang Y) tương đương nhau, quá trình thụ tinh của 2 loại giao tử này với trứng X sẽ tạo ra 2 loại tổ hợp XX và XY ngang nhau.

 3: Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phân hoá giới tính

+ Hoocmon sinh dục:

- Rối loạn tiết hoocmon sinh dục sẽ làm biến đổi giới tính tuy nhiên cặp NST giới tính không đổi.

VD: Dùng Metyl testosteeron tác động vào cá vàng cái, cá vàng đực. Tác động vào trứng cá rô phi mới nở dẫn tới 90% phát triển thành cá rô phi đực (cho nhiều thịt).

+ Nhiệt độ, ánh sáng ... cũng làm biến đổi giới tính VD SGK.

- Ý nghĩa: giúp con người chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.

Bài 1: Hoàn thành bảng sau: Sự khác nhau giữa NST thường và NST giới tính

* Đáp án bảng so sánh.      

Bài 2: Tìm câu phát biểu sai:

a. Ở các loài giao phối, trên số lượng lớn tỉ lệ đực, cái xấp xỉ 1:1

b. Ở đa số loài, giới tính được xác định từ khi là hợp tử.

c. Ở  người, việc sinh con trai ay con gái nhủ yếu do người mẹ.

d. Hoocmon sinh dục có ảnh hưởng nhiều đến sự phân hoá giới tính.