Bài 11 : Tây Âu thời kỳ Trung đại
Nội dung lý thuyết
Các phiên bản khác1. Những cuộc phát kiến địa lí
* Nguyên nhân:
- Sản xuất phát triển, nhu cầu cần nguyên liệu, thị trường, vàng bạc tăng lên.
- Con đường bộ buôn bán qua Tây Á và Địa Trung Hải do người Ả rập độc chiếm.
- Khoa học - kỹ thuật phát triển (Hải đồ, la bàn, tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn).
- Các cuộc phát kiến địa lý lớn:
+ Năm 1487, B.Đi-a-xơ đã đi vòng cực Nam của lục địa Phi. Điểm đó được ông đặt tên là mũi Bão Tố, sau đó gọi là mũi Hảo Vọng.
+ Tháng 8/1492, C.Cô-lôm-bô đã dẫn đoàn thủy thủ Tây Ban Nha đi về hướng Tây. Ông đã đến được một số đảo thuộc vùng biển Ca-ri-bê, nhưng ông tưởng là miền “Đông Ấn Độ”. Ông là người đầu tiên phát hiện ra châu Mỹ.
+ Tháng 7/1497, Va-xcô đơ Ga-ma chỉ huy đoàn thuyền Bồ Đào Nha hướng về phía Đông. Tháng 5/1398, ông đã đến được Ca-li-cút Ấn Độ.
+ Ma-gien-lan là người đã thực hiện chuyến đầu tiên vòng quanh thế giới bằng đường biển (1519-1521).
- Hệ quả của phát kiến địa lý:
+ Đem lại hiểu biết mới về Trái Đất, về những con đường mới, dân tộc mới. Thị trường thế giới được mở rộng.
+ Thúc đẩy nhanh sự tan rã của quan hệ phong kiến và sự ra đời của chủ nghĩa tư bản.
+ Nảy sinh quá trình cướp bóc thuộc địa và buôn bán nô lệ.
2. Sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản Châu Âu
- Điều kiện: chủ nghĩa tư bản ra đời cần phải có hai điều kiện: vốn và đội ngũ công nhân làm thuê.
+ Vốn: Sau các cuộc phát kiến địa lý, tầng lớp quý tộc, thương nhân Tây Âu ra sức cướp bóc của cải, tài nguyên của các nước ở châu Mỹ, châu Phi và đã tích lũy được số vốn ban đầu.
+ Đội ngũ công nhân làm thuê: Giai cấp tư sản còn tước đoạt ruộng đất của nông dân biến thành các đồn điền. Điển hình nhất là ở Anh với phong trào “Rào đất cướp ruộng”, giai cấp tư sản đã tạo ra được đội ngũ công nhân làm thuê.
- Biểu hiện nảy sinh CNTB:
+ Trong thủ công nghiệp, các công trường thủ công mọc lên thay thế phường hội, hình thành quan hệ chủ với thợ.
+ Ở trong nông nghiệp, các đồn điền trang trại được hình thành, người lao động biến thành công nhân nông nghiệp.
+ Trong thương nghiệp, các công ty thương mại lớn thay thế cho các thương hội.
- Xã hội Tây Âu có sự biến đổi, các giai cấp mới được hình thành –giai cấp tư sản và giai cấp công nhân.
- Nguyên nhân:
+ Giai đoạn hậu kỳ trung đại, giai cấp tư sản mới ra đời tuy có thế lực về kinh tế song chưa có địa vị về xã hội tương ứng.
+ Lúc này, giáo lý Ki tô mang nặng những quan điểm lỗi thời của xã hội phong kiến kìm hãm sự phát triển của giai cấp tư sản.
- Mục đích của Phong trào Văn hóa phục hưng:
+ Khôi phục tinh hoa văn hóa cổ đại Hi Lạp và Rô-ma.
+ Xây dựng một nền văn hóa mới, đề cao giá trị chân chính của con người.
+ Đòi quyền tự do cá nhân, coi trọng khoa học kỹ thuật.
* Đặc điểm:
- Phê phán giáo hội phong kiến và giáo hội.Đề cao giá trị con người,đòi quyền tự do cá nhân, coi trọng khoa học- kỹ thuật.
- Quê hương của phong trào Văn hóa Hưng là I–ta-li-a và lan nhanh sang các nước Tây Âu.
- Thời đại Văn hóa phục hưng chứng kiến sự tiến bộ vượt bậc của khoa học – kĩ thuật, văn học và sự nở rộ các tài năng:
+ Ra-bơ-le là nhà văn và Bác sĩ.
+ Đê-các-tơ là nhà toán học và triết học.
+ Lê-ô-na-đơ Vanh-xi là họa sĩ, kỹ sư.
+ Sếch-xpia là nhà soạn kịch vĩ đại.
* Ý nghĩa:
+ Lên án giáo hội Ki-tô, tấn công vào trật tự phong kiến, đề cao tự do, xây dựng thế giới quan tiến bộ.
+ Đây là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên linh vực văn hóa tư tưởng của giai cấp tư sản chống giai cấp phong kiến đã suy tàn.
4. Cải cách tôn giáo và chiến tranh nông dân
a. Cải cách tôn giáo
* Nguyên nhân: Sự phản động, ngăn cản hoạt động của Giáo hội đối với giai cấp tư sản đã dẫn đến sự bùng nổ của phong trào cải cách tôn giáo.
- Nét chính về phong trào: diễn ra khắp các nước Tây Âu. Đi đầu là Đức, Thuỵ Sĩ sau đó Bỉ, Hà Lan, Anh. Nổi tiếng nhất là cuộc cải cách của Lu-thơ ở Đức và của Can-vanh tại Thuỵ Sĩ.
* Đặc điểm:
+ Không thủ tiêu tôn giáo, dùng những biện pháp ôn hoà để quay về giáo lí Ki-tô nguyên thuỷ.
+ Đòi thủ tiêu vai trò của Giáo hội, Giáo hoàng, đòi bãi bỏ các thủ tục và nghi lễ phiền toái.
* Ý nghĩa:
+ Là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hoá tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến.
+ Cổ vũ và mở đường cho nền văn hoá châu Âu phát triển cao hơn.
b. Chiến tranh nông dân Đức
- Nguyên nhân:
+ Chế độ phong kiến bảo thủ càn trở sự vươn lên của giai cấp tư sản.
+ ông dân bị áp bứcbóc lột nặng nề, do tiếp thu tư tưởng cải cách tôn giáo.
- Diễn biến:
+ Từ mùa xuân 1524 cuộc đấu tranh đã có tính chất quyết liệt, mở đầu cho cuộc chiến tranh nông dân thực sự . Lãnh tụ kiệt xuất của phong trào là Tô-mát Muy-xe.
+Phong trào nông dân đã giành thắng lợi bước đầu, đã đi đến đòi thủ tiêu chế độ phong kiến.
- Ý nghĩa:
+ Là một sự kiện lịch sử lớn lao, nó biểu hiện tinh thần đấu tranh quyết liệt và khí phách anh hùng của nông dân Đức đấu tranh chống lại giáo hội phong kiến.
+ Báo hiệu sự khủng hoảng suy vong của chế độ phong kiến.
Danh sách các phiên bản khác của bài học này. Xem hướng dẫn