Bài 4: Dân cư, hoạt động sản xuất và một số nét văn hóa ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ

- Nếu được đi du lịch đến vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, em mong muốn được chiêm ngưỡng: sự hùng vĩ của núi rừng và trải nghiệm văn hóa chợ phiên cùng các lễ hội độc đáo của người dân nơi đây.

• Yêu cầu số 1: Một số sông ở vùng Duyên hải miền Trung là: sông Mã, sông Chu, sông Cả, sông Gianh, sông Thu Bồn, sông Ba,…
• Yêu cầu số 2: Đặc điểm sông ngòi
- Vùng Duyên hải miền Trung có nhiều sông ngòi.
- Do địa hình hẹp ngang nên sông thường ngắn, dốc. 
- Chế độ nước sông có hai mùa là mùa lũ và mùa cạn. Vào mùa lũ, nước sông lên nhanh nhưng cũng rút nhanh.

- Ruộng bậc thang thường được làm ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.
- Người dân nơi đây chọn các sườn núi hoặc sườn đồi có nguồn nước từ khe suối, có khả năng tạo mặt bằng, ít sỏi đá; sau đó, san thành các mặt bằng ruộng nối tiếp nhau như bậc thang và làm bờ để giữ nước, chặn đất khỏi bị xói mòn.

- Người dân thường trồng lúa nước trên ruộng bậc thang.

Cách khai thác nước để sản xuất điện là: nhà nước đã cùng nhân dân đắp đập, ngăn sông tạo thành hồ lớn và dùng sức nước chảy từ trên cao xuống để chạy tua-bin sản xuất điện.

Tham khảo:

Nhà máy thủy điện Hòa Bình được xây dựng và khánh thành vào năm 1994 tại hồ Hòa Bình, thuộc tỉnh Hòa Bình. Trước khi nhà máy thủy điện Sơn La xây dựng và khánh thành thì đây là nhà máy thủy điện lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á. Nhà máy do Liên Xô cũ giúp đỡ xây dựng và vận hành, có công suất sản sinh điện năng là 1.920 MW, gồm 8 tổ máy, mỗi tổ có công suất 240 MW. Sản lượng điện hàng năm là 8,16 tỷ KWh. Nhà máy thủy điện Hòa Bình là biểu tượng của ngành thủy điện nước ta, có vai trò là nguồn cấp điện chủ lực của toàn bộ hệ thống điện Việt Nam tại thời điểm đó.

• Yêu cầu số 1: Học sinh tự xác định vị trí của các mỏ khoáng sản

• Yêu cầu số 2: Điểm khác biệt:

- Khai thác khoáng sản lộ thiên: chỉ cần bóc đi lớp đất, đá bên trên là lấy được khoáng sản.

- Khai thác khoáng sản trong hầm mỏ:

+ Phải đào các hầm sâu xuống lòng đất mới có thể lấy được khoáng sản.

+ Công việc khai thác khoáng sản trong hầm lò rất vất vả và nguy hiểm.

Điểm khác biệt:
- Khai thác khoáng sản lộ thiên: chỉ cần bóc đi lớp đất, đá bên trên là lấy được khoáng sản.
- Khai thác khoáng sản trong hầm mỏ:
  + Phải đào các hầm sâu xuống lòng đất mới có thể lấy được khoáng sản.
  + Công việc khai thác khoáng sản trong hầm lò rất vất vả và nguy hiểm.

- Chợ phiên vùng cao:
+ Chợ phiên vùng cao thường họp vào những ngày nhất định. Vào ngày này, chợ thường rất đông vui.
+ Chợ phiên không chỉ là nơi mua bán, trao đổi hàng hoá mà còn là nơi gặp gỡ, vui chơi, giao lưu văn hoá của người dân.
+ Ngoài ra, chợ phiên cũng là nơi lưu giữ những nét văn hoá đặc sắc về ẩm thực, trang phục,...
- Lễ hội Lồng Tồng:
+ Còn được gọi là lễ hội xuống đồng của các dân tộc Tày, Nùng,... + Lễ hội này được tổ chức vào đầu mùa xuân, để cầu trời cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống ấm no.
+ Hoạt động chính của lễ hội là: nghi lễ xuống đồng, với sự tham gia thực hiện nghi thức cày đường cày đầu tiên, thi cấy,....
+ Trong lễ hội có các trò chơi dân gian như: kéo co, đẩy gậy, tung còn, bịt mắt đập trống,... - Nghệ thuật múa xòe Thái
+ Xòe Thái là loại hình múa truyền thống, đặc sắc, có vị trí quan trọng trong đời sống tinh thần của người Thái.
+ Xòe Thái có rất nhiều điệu, trong đó xòe vòng là phổ biến nhất. Xoè vòng có tính giao lưu cộng đồng cao nên không hạn chế số người tham gia. Các vòng xoè thường được xác định “tâm xoè" bởi một hũ rượu cần hoặc một đống lửa,....
+ Năm 2021, Tổ chức UNESCO đã ghi danh Nghệ thuật Xòe Thái là Di sản Văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại.

Chợ phiên là không gian sinh hoạt đầy tính cộng đồng, nơi lưu giữ nhiều nét đẹp văn hóa độc đáo của người dân bản địa. Đây cũng là điểm đến hấp dẫn cho những người yêu văn hóa vùng cao Tây Bắc. Hãy cùng chúng tôi đến một phiên chợ đầy màu sắc văn hóa ở vùng cao Vân Hồ, Sơn La. Những thanh âm trong trẻo và trầm bổng của tiếng khèn vang vọng giữa núi rừng, đã tạo nên không gian văn hóa riêng có của một phiên chợ vùng cao. Cả phiên chợ rộn vang tiếng nhạc, tiếng hát, điệu múa xòe hoa của những chàng trai, cô gái. Buổi tối là thời điểm tuyệt vời nhất để bạn tham gia vào một phiên chợ đặc biệt ở Vân Hồ. Ghé thăm phiên chợ, du khách được hòa mình vào những điệu múa truyền thống, đặc sắc của đồng bào các dân tộc, trải nghiệm các sản phẩm thủ công truyền thống và thưởng thức hương vị đặc biệt của thắng cố. Không gian chợ là sự kết hợp giữa các hoạt động xuống chợ, vui chơi gắn với các hoạt động dân ca, trò chơi dân gian.