Bài 10. Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX

I. Trung Quốc bị các nước đế quốc chia xẻ

- Nguyên nhân:

+ Trung Quốc là một nước lớn, giàu tài nguyên, có nền văn hóa rực rỡ.

+ Từ nửa sau thế kỉ XIX, đất nước rơi vào suy yếu vì chế độ phong kiến mục nát.

- Từ năm 1840 - 1842, thực dân Anh gây ra cuộc chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc. Tiếp theo đó các nước đế quốc Âu, Mĩ, Nhật Bản tranh nhau xâu xé nước này.

- Các nước đế quốc tranh nhau xâu xé Trung Quốc:

+ Đức chiếm tỉnh Sơn Đông.

+ Anh chiến vùng châu thổ sông Dương Tử.

+ Pháp thôn tính vùng Vân Nam.

+ Nga, Nhật chiếm vùng Đông Bắc.

II. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX

III. Cách mạng Tân Hợi 1911

a. Chủ trương

- Đại diện tiêu biểu: Tôn Trung Sơn.

- Tháng 8/1905 ông thành lập Trung Quốc Đồng minh hội và đề ra học thuyết Tam dân: "Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phúc”.

- Mục tiêu: nhằm đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, thực hiện quyền bình đẳng về ruộng đất.

b. Diễn biến 

- Ngày 10/10/1911 khởi nghĩa vũ trang bùng nổ và thắng lợi ở Vũ Xương. Sau đó, phong trào lan rộng sang các tỉnh miền Nam, tiến lên miền Bắc.

- Ngày 29/12/1911 chính phủ lâm thời thành lập ở Nam Kinh, tuyên bố thành lập Trung Hoa dân quốc, Tôn Trung Sơn được bầu làm Tổng thống lâm thời.

- Tháng 2/1912, Viên Thế Khải lên thay Tôn Trung Sơn. Cách mạng kết thúc.

c. Kết quả

- Đây là cuộc cách mạng tư sản lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, thành lập chế độ cộng hòa.

- Tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển ở Trung Quốc.

-  Ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á.

d. Hạn chế

- Cách mạng tư sản không triệt để.

- Không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc.

- Không tích cực chống phong kiến.

- Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.