Bài 2. Các cuộc phát kiến địa lí và sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu

- Theo em, người Châu Âu đã sử dụng la bàn làm dụng cụ dùng để xác định phương hướng trong không gian nhất định. Ví dụ: xác định phương hướng trên biển…

- Những điều em biết về C. Cô-lôm-bô:

+ C. Cô-lôm-bô (1451? – 1542) là một nhà hàng hải nổi tiếng người Italia.

+ Ông là người đầu tiên tìm ra châu Mĩ. Tuy nhiên trong lần tìm ra Châu Mĩ ông đã lầm tưởng đây là Ấn Độ.

- Những điều em biết về Ph. Ma-gien-lăng:

+ Ph. Ma-gien-lăng (1480 – 1521), là nhà hàng hải nổi tiếng người Bồ Đào Nha.

+ Ông là người đầu tiên thực hiện chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới bằng đường biển.

Phương pháp giải:

B1: Quan sát hình 1 SGK trang 14, từ hướng mũi tên thấy được tuyến hành trình của các cuộc phát kiến địa lý.

B2: Đọc mục 1-a SGK trang 15, các từ khóa cần chú ý: Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, B. Đi-a-xơ, mũi Hảo Vọng, C. Cô-lôm-bô, châu Mỹ, Ga-ma,

B3: Giải thích cụ thể trong bài

Lời giải chi tiết:

Nét chính về hành trình của một số cuộc phát kiến địa lí lớn trên thế giới.

- Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha là những nước đi tiên phong trong các cuộc phát kiến địa lý.

- Năm 1487, B. Đi-a-xơ đã dẫn đầu đoàn thám hiểm Bồ Đào Nha đi đến cực Nam Châu Phi – mũi Hảo Vọng

- Năm 1492, C. Cô-lôm-bô cùng đoàn thủy thủ Tây Ban Nha đã tìm ra vùng đất mới – châu Mỹ.

- Năm 1497, V. Ga-ma cùng 4 chiếc tàu rời Bồ Đào Nha đã vòng qua điểm cực Nam châu Phi và đến được bến Ca-li-cút ở phía Tây Nam Ấn Độ.

- Năm 1519, Ph. Ma-gien-lăng cùng đoàn thám hiểm Tây Ban Nha hoàn thành chuyến thám hiểm vòng quanh thế giới (1522).

Theo quan điểm cá nhân của em cuộc phát kiến địa lý của Ph.Ma-gien-lăng là quan trọng nhất.Vì nhờ có cuộc phát kiến đó giúp cho nhân loại biết Trái Đất là hình cầu chứ không phải là một mặt phẳng.

Phát kiến địa lí đã để lại những hệ quả lớn lao cho con người :

- Mở ra con đường mới, tìm ra vùng đất mới, thị trường mới, thúc đẩy hàng hải quốc tế phát triển,...

- Đem về cho châu Âu khối lượng lớn vàng  bạc, nguyên liệu; thúc đẩy nền sản xuất và thương nghiệp ở đây phát triển.

- Làm nảy sinh nạn buôn bán nô lệ da đen và quá trình xâm chiếm, cướp bóc thuộc địa,...

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 2-b SGK trang 17.

B2: Quan sát hình 4 SGK trang 17 từ thông tin trong hình thấy được nguồn gốc và vai trò của giai cấp mới – tư sản và vô sản.

Lời giải chi tiết:

Những biến đổi chính trong xã hội Tây Âu:

- Hình thành các giai cấp mới trong xã hội:

+ Giai cấp tư sản: Chủ công trường thủ công, chủ đồn điền hoặc nhà buôn lớn… nắm giữ nhiều của cải, có thế lực kinh tế nhưng chưa có địa vị chính trị

+ Giai cấp vô sản: Gồm lao động làm thuê cho chủ tư bản. Trong thời gian đầu họ theo giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến lỗi thời.

- Hình thành mối quan hệ: Tư sản bóc lột vô sản

Các biểu hiện của sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản Tây Âu:

- Giới quý tộc và giới thương nhân châu Âu đẩy mạnh cướp bóc của cải, tài nguyên từ các nước ở châu Á, châu Phi, châu Mĩ đưa về châu Âu

- Dùng bạo lực và nhiều thủ đoạn để tước đoạt ruộng đất của nông nô, nguồn tư liệu sản xuất của thợ thủ công,...

- Hàng triệu người da đen ở châu Phi bị bắt đi bán cho các chủ đồn điền,  hầm mỏ ở châu Âu, châu Mĩ và trở thành nô lệ của họ.

+ Giai cấp tư sản : giàu có, nắm trong tay nhiều tiền bạc, chủ xưởng, chủ nhà máy,chủ đồn điền,...

+ Giai cấp vô sản : nghèo, không có tư liệu sản xuất, làm thuê trong các nhà máy,...

Tham khảo :

- Mở ra những con đường mới, tìm ra những vùng đất mới, thị trường mới… là hệ quả quan trọng nhất của các cuộc phát kiến địa lí.

- Vì: các nhà thám hiểm thực hiện những cuộc phát kiến địa lí với mục đích tìm ra những con đường thương mại mới để kết nối phương Đông với phương Tây. Với kết quả đạt được, các cuộc phát kiến địa lí đã đáp ứng được mục tiêu ban đầu đặt ra. 

Theo em, biến đổi lớn nhất của xã hội Tây Âu thời kì này là sự xuất hiện giai cấp tư sản và vô sản 

Các nước phương Tây chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc vào thế kỷ XIX, nhu cầu về nguyên nhiên liệu, thị trường, nhân công là vô cùng lớn. Họ đã đẩy mạnh quá trình xâm lược thuộc địa ở khắp nơi trên thế giới.

Việt Nam cũng bị các nước thực dân nhắm đến đặc biệt là tư bản Pháp. Vào năm 1858, Pháp nổ súng mở đầu quá trình xâm lược Việt Nam và sau đó hoàn thành quá trình này vào năm 1884 với hiệp ước Pa-tơ-nốt với triều đình Huế. Từ đây Việt Nam từ vị thế là một quốc gia có độc lập chủ quyền đã bị biến thành thuộc địa của nước Pháp.