Bài 3: Các cấp độ tổ chức của thế giới sống

Nhận xét về sự tiến hóa của thế giới sống:

- Tất cả các loài sinh vật trên Trái Đất đều tiến hóa từ một tổ tiên chung.

- Sinh vật liên tục tiến hóa theo nhiều hướng khác nhau để thích nghi tồn tại (quá trình chọn lọc tự nhiên đã loại bỏ những dạng sống kém thích nghi và giữ lại những dạng sống thích nghi với những môi trường khác nhau) tạo nên thế giới sống vô cùng đa dạng, phong phú.

Những đặc điểm khác biệt giữa các loài sinh vật là do

- Các cơ chế phát sinh biến dị (đột biến gene, đột biến nhiễm sắc thể) luôn diễn ra, tạo sự đa dạng về mặt di truyền.

- Môi trường sống luôn có những biến đổi buộc sinh vật phải có sự thích nghi để tồn tại, do đó quá trình chọn lọc tự nhiên đã loại bỏ những dạng sống kém thích nghi và giữ lại những dạng sống thích nghi với những môi trường khác nhau.

Sự phát sinh các biến dị có vai trò rất quan trọng trong tiến hóa, là cơ sở cho tiến hóa: tạo nên các đa dạng di truyền; tạo các biến dị có đặc điểm thích nghi mới, có các đặc điểm tốt hoặc vượt trội so với đời bố mẹ, là cơ sở tạo nên các loài mới

- Chứng minh thế giới sống có tính đa dạng:

+ Thế giới sống được biểu hiện từ nhiều cấp độ khác nhau, mỗi cấp độ có độ đa dạng và phong phú khác nhau: Nguyên tử → phân tử → bào quan → tế bào → mô → cơ quan → hệ cơ quan → cơ thể → quần thể → quần xã – hệ sinh thái → sinh quyển. Tính đa dạng của thế giới sống có được do sự liên tục tiến hóa.

+ Ví dụ sự đa dạng về loài: Ước tính số lượng loài của Trái Đất dao động từ 10 đến 14 triệu loài, mỗi loài có những đặc điểm nhận dạng, màu sắc, kích thước, tập tính,… khác nhau.

- Chứng minh thế giới sống có tính thống nhất:

+ Mọi cơ thể sống đều được cấu tạo từ tế bào, đều mang các dấu hiệu của sự sống,… Đồng thời, thế giới sống được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc (cấp độ dưới làm nền tảng cho cấp độ trên) và các cấp độ có mối quan hệ về chức năng chặt chẽ, thống nhất để duy trì sự sống.

+ Ví dụ về tính thống nhất của thế giới sống: Vi khuẩn, nguyên sinh động vật, nguyên sinh thực vật, nấm, động vật, thực vật tuy nằm ở những giới khác nhau nhưng đều được cấu tạo từ tế bào.

1. Sự di cư của loài chim liên quan đến đặc điểm hệ thống mở và tự điều chỉnh của cấp độ tổ chức sống (sự điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể).

2. Vai trò của sự di cư: Sự di cư là một cơ chế giúp điều chỉnh số lượng cá thể của quần thể phù hợp khả năng cung cấp của môi trường. Ngoài ra, sự di cư cũng giúp loài chim này tìm thêm được môi trường sống mới thuận lợi hơn, đảm bảo sự phát triển liên tục của loài.