Nội dung lý thuyết
Các phiên bản khác- Bùi Mạnh Nhị (1955)
- Quê quán: Xã Thành Lợi, Huyện Vụ Bản, Nam Định.
- Vị trí: Là Nhà giáo ưu tú; Từng được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.
a. Xuất xứ
- Trích Phân tích tác phẩm văn học dân gian trong nhà trường (2012).
b. Thể loại
- Nghị luận văn học
c. Bố cục: 5 phần
+ Phần 1: Đoạn 1
-> Nêu vấn đề: Thánh Gióng - bức tượng đài bất tử về lòng yêu nước.
+ Phần 2: Đoạn 2
-> Gióng ra đời kì lạ.
+ Phần 3: Đoạn 3
-> Gióng lớn lên cũng kì lạ.
+ Phần 4: Đoạn 4
-> Gióng vươn vai ra trận đánh giặc.
+ Phần 5: Đoạn 5
-> Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại.
- Nghị luận văn học là văn bản nghị luận bàn về các vấn đề văn học.
- Ý kiến thường là một nhận xét mang tính khẳng định hoặc phủ định. Ý kiến của văn bản nghị luận thường nêu ở nhan đề hoặc mở đầu bài viết.
- Lí lẽ: là cơ sở cho ý kiến, quan điểm của người viết, người nói.
- Bằng chứng: là những minh chứng làm rõ lí lẽ.
=> Ý kiến, lí lẽ, bằng chứng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
- Vấn đề nghị luận: Thánh Gióng là tác phẩm tiêu biểu thuộc chủ đề yêu nước trong văn học.
- Vấn đề được nêu ở nhan đề và được khái quát lại ở đoạn đầu văn bản.
- Cách nêu vấn đề: đi từ khái quát đến cụ thể
- Truyền thuyết Thánh Gióng có ý nghĩa: lưu giữ, giúp người dân tin vào truyền thống yêu nước của nhân dân ta.
* Các mục (2) Gióng ra đời kì lạ, (3) Gióng lớn lên cũng kì lạ, (4)Gióng vươn vai ra trận đánh giặc và (5)Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại đều dựa vào các sự kiện trong truyện Thánh Gióng nhưng tác giả không kể lại các sự kiện mà chủ yếu nêu lên nội dung lòng yêu nước.
2.1 Gióng ra đời kì lạ
- Mẹ Gióng mang thai Gióng không bình thường: ướm chân mang thai, thai 12 tháng.
- Nêu ra những sự ra đời kì lạ khác như Gióng trong truyện cổ dân gian (Lê Lợi, Nguyễn Huệ).
=> Ý nghĩa sự ra đời kì lạ: Khiến nhân vật trở nên phi thường; thể hiện sự yêu mến, tôn kính với nhân vật; đặt niềm tin vào những chiến công kì lạ.
2.2. Gióng lớn lên kì lạ
- 3 năm không nói, lần cất tiếng nói đầu tiên là tiếng nói yêu nước, cứu nước.
→ Tiếng nói không bình thường.
- Gióng lớn nhanh, lớn bằng thức ăn, thức mặc của nhân dân.
→ Sức mạnh dũng sĩ được nuôi dưỡng từ những cái bình thường, giản dị. Gióng tiêu biểu cho sức mạnh toàn dân.
2.3 Gióng vươn vai ra trận đánh giặc
- Sự vươn vai liên quan đến mô típ truyền thống: người anh hùng phải khổng lồ về hình thể, sức mạnh, chiến công.
→ Tượng đài bất hủ về sự trưởng thành, hùng khí, tinh thần trước thế nước lâm nguy.
- Quang cảnh ra trận hùng vĩ, hoành tráng.
→ Tất cả sức mạnh, ý chí cộng đồng, thành tựu lao động, văn hóa được bộc lộ trong cuộc đối đầu giặc.
2.4 Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại
- Gióng ba về trời là sự ra đi phi thường.
→ Sự trân trọng, yêu mến, muốn bất tử hóa nhân vật. Đây là phần thưởng cao nhất trao tặng người anh hùng.
- Chiến tích còn để lại: dấu ngựa, ao hồ,... Nhân dân kể chuyện Gióng, tổ chức Hội Gióng.
→ Minh chứng câu chuyện có thật, giúp mọi người tin và giữ truyền thống dân tộc.
- Lí lẽ bằng chứng chặt chẽ, giàu sức thuyết phục.
- Bố cục mạnh lạc, làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.
- Qua văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước, Bùi Mạnh Nhi đã chứng minh rằng: Thánh Gióng là một tác phẩm thành công, tiêu biểu viết về lòng yêu nước của dân tộc ta; niềm yêu mến, say mê tìm tòi và giải mã những giá trị văn hóa dân gian.
1. Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước viết về vấn đề gì? Vấn đề ấy được nêu khái quát ở phần nào? Qua văn bản, em hiểu truyền thuyết Thánh Gióng có ý nghĩa như thế nào?
HD trả lời:
Văn bản Thánh Gióng- tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước viết về vấn đề:" Thánh Gióng chính là tượng đài vĩnh cửu tượng trưng cho lòng yêu nước dân tộc."
Vấn đề ấy được nêu khái quát ngay từ nhan đề của bài
Ý nghĩa về truyền thuyết Thánh Gióng: Thành Gióng là hiện thân của sức mạnh thiên nhiên và con người, sức mạnh đó dung hòa và kết tinh lại thành sức mạnh to lớn để quật ngã mọi kẻ thù to lớn. Bên cạnh đó, truyền thuyết cũng nói lên sức mạnh tiềm tàng, ẩn sâu bên trong những con người kì dị.
2. Vì sao văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước là văn bản nghị luận văn học? Em hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu ra trong văn bản.
HD trả lời:
Bởi vì văn bản này nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về một vấn đề: " Thánh Gióng chính là tượng đài vĩnh cửu tượng trưng cho lòng yêu nước dân tộc. thông qua các luận điểm, luận cứ:
+ Xây dựng lên nhân vật phi thường qua niềm yêu mến, tốn kính, tin rằng nhân vật đã ra đời kì lạ
+ Gióng lớn lên từ sức mạnh, từ tình yêu nước cùa nhân dân
+ Gióng đánh trận bảo vệ đất nước
+ Hình tượng bất tử của Gióng