Phong cách ngôn ngữ báo chí

I. Ngôn ngữ báo chí

Phong cách ngôn ngữ báo chí là kiểu diễn đạt dùng trong các văn bản thuộc lĩnh vực truyền thông đại chúng báo in, đài phát thanh, đài truyền hình, internet…như tin tức, phóng sự, bình luận, tiểu phẩm, diễn đàn, thông tin quảng cáo…

1. Tìm hiểu một số thể loại văn bản báo chí

a) Bản tin 

- Bản tin là sản phẩm thông tin có tính chất báo chí xuất bản định kỳ, sử dụng thể loại tin tức để thông tin về hoạt động nội bộ, hướng dẫn nghiệp vụ, kết quả nghiên cứu, ứng dụng, kết quả các cuộc hội thảo, hội nghị của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

-  Một bản tin cần có thời gian, địa điểm, sự kiện chính xác nhằm cung cấp những tin tức mới cho người đọc.

- Ví dụ:                  

 Bản tin an toàn giao thông ngày 2/12/2015

Ngày đầu tiên, xử lý gần 100 vi phạm qua camera “phạt nguội”; Cảnh báo nguy cơ tai nạn giao thông tại hầm đèo Hải Vân, Ô tô nổ lốp, cày nát vỉa hè tại Quảng Ngãi...Trưa 1/12, trên QL 1A đoạn thuộc xã Nghĩa Phương (Tư Nghĩa, Quảng Ngãi) đã xảy ra một vụ TNGT ô tô đâm hàng loạt xe máy hư hỏng.Chiếc Camry biển số 29Z – 0568 do Nguyễn Văn Ngọc (59 tuổi), ở TP. Hà Nội điều khiển theo hướng Nam-Bắc. Khi đến km 1066 + 80m, Quốc lộ 1, thuộc thôn Năng Tây, xã Nghĩa Phương, ô tô bất ngờ bị nổ lốp. Xe mất tay lái lao thẳng lên vỉa hè các nhà dân. Rất may thời điểm này không có người qua lại.

Theo An Ninh TV

b) Phóng sự 

- Phóng sự báo chí về thực chất cũng là bản tin, nhưng được mở rộng phần tường thuật và chi tiết sự kiện và miêu tả bằng hình ảnh, để cung cấp cho người đọc một cái nhìn đầy đủ, sinh động và hấp dẫn.

- Ví dụ: 

NƠI ĐẦU TIÊN XOÁ XONG NHÀ TẠM CHO ĐỒNG BÀO DÂN TỘC

[...] Vượt gần cả trăm kilômét đường rừng, qua cua chữ A, ngầm Ta Lê, lên đến cửa khẩu Cà Ròong - Noọng Ma và phía bên kia là đỉnh Phu la nhích để tận thấy gần 500 ngôi nhà vững chãi, khang trang, mái tôn đỏ thẫm, hoà quyện với bát ngát rừng xanh ngăn ngắt. Ông Nguyễn Cẩm Sơn đã chí lý khi nói rằng, kết quả trong mơ ấy một lần nữa chứng minh sức mạnh của cộng đồng có thể làm dược những điều tưởng như không thể trong thời gian không dài. Từ bản 39 của người Arem đến bản 51, 61, Cà roòng của người Ma coong, hay bản Cu Tồn, Cờ Đỏ, Aki của người Khùa, người Mường, dưới những mái nhà mới tinh còn thơm mùi gỗ là tiếng hát, tiếng cười nối dài dội vào vách núi.

(Theo báo Tiền Phong, ngày 22 - 1 - 2007)

c) Tiểu phẩm

* Ví dụ:

NHÀ... CHẰN TINH

- Ở thành phố ta vừa có thêm một sự lạ.

- Lạ gì? Không lẽ lại nắn đường?

- Nắn đường là chuyện xưa rồi Diễm. Đây là xây nhà.

- Ối! Xây nhà thì cũ mèm. Nhưng sao?

- Cấp phép 3 tầng rưỡi, nay... mọc thêm 5 tầng rưỡi sau 16 lần sai phạm bị xử lý.

- Ơ hơ! Thế là cứ chém lại mọc thêm. Bác ơi! Chắc là nhà... chằn tinh. Này, sao họ không thừa thắng xốc tới nhỉ?

- Xốc tới làm gì?

- Sai phạm thêm vài lần để... nâng thêm vài tầng. Nhưng họ có phép thuật gì nhỉ?

- Có chứ! Một phép thuật vạn năng.

- Phép thuật nào?

- Làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền.

(Theo báo Sài Gòn giải phóng, ngày 13 - 4 - 2007)

* Tiểu phẩm trên cho thấy báo chí còn có những thể loại gọn nhẹ, với giọng văn thân mật, dân dã, thường có sắc thái mỉa mai, châm biếm nhưng hàm chứa một kiến thức về thời cuộc.

2. Nhận xét chung về văn bản báo chí và ngôn ngữ báo chí

- Báo chí có nhiều loại: thư bạn đọc, phỏng vấn, quảng cáo, trao đổi ý kiến, bình luận thời sự,...

- Báo chí tồn tại ở hai dạng chính: 

+ Dạng viết: báo viết.

+ Dạng nói: đọc, thuyết minh, phỏng vấn miệng trong các buổi phát thanh và truyền hình.

+ Ngoài ra còn có thể loại báo hình, kèm theo lời dẫn giải, thuyết minh (báo ảnh, truyền hình, báo điện tử).

- Mỗi loại báo có yêu cầu riêng về sử dụng ngôn ngữ.

VD: Ngôn ngữ bản tin, ngôn ngữ phóng sự, ngôn ngữ tiểu phẩm,... đều có những quy ước khác nhau.

- Báo chí có một chức năng chung là cung cấp tin tức thời sự, phản ánh dư luận và ý kiến của quần chúng, đồng thời nêu lên quan điểm, chính kiến của tờ báo, nhằm thúc đẩy sự phát triển của xã hội.

- Do phạm vi thông tin rộng rãi trên nhiều mặt hoạt động của xã hôi, nên ngôn ngữ báo chí không bị giới hạn ở một lĩnh vực nào. Có thể nói bao gồm hầu hết các phạm vi sử dụng ngôn ngữ xã hội.

II. Ghi nhớ

Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ dùng để thông báo tin tức thời sự trong nước và quốc tế, phản ánh chính kiến của tờ báo và của dư luận quần chúng, nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội. Ngôn ngữ báo chí được sử dụng ở những thể loại tiêu biểu là bản tin, phóng sự, tiểu phẩm,...