Luyện từ và câu: Biện pháp điệp từ, điệp ngữ

1. Thế nào là biện pháp tu từ?

Biện pháp tu từ là một trong những biện pháp nghệ thuật hay được sử dụng trong các tác phẩm văn học. Biện pháp tu từ thường gặp như nhân hoá, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ, nói mỉa, nghịch ngữ.

2. Điệp từ, điệp ngữ là gì?

Điệp ngữ (hay điệp từ) là một biện pháp tu từ trong văn học, trong đó tác giả lặp lại một từ, một cụm từ hoặc cả một câu với dụng ý cụ thể để nhấn mạnh nội dung được nói đến.

3. Ví dụ về điệp từ, điệp ngữ

• Ví dụ 1: "Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng, thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ." (Viễn Phương)

-> Ở đây, từ "mặt trời" được lặp lại để nhấn mạnh sự vĩ đại và bất diệt của Bác Hồ.

• Ví dụ 2: "Mẹ ơi, con đã về đây, mẹ ơi!" (Nguyễn Khoa Điềm)

-> Từ "mẹ ơi" được lặp lại để thể hiện tình cảm sâu sắc và sự nhớ nhung của người con đối với mẹ.

4. Tác dụng

- Nhấn mạnh: Điệp ngữ giúp nhấn mạnh một ý tưởng, cảm xúc hoặc sự kiện nào đó, làm cho nó trở nên nổi bật và dễ nhớ hơn

- Tạo nhịp điệu: Việc lặp lại từ ngữ tạo ra nhịp điệu, giúp đoạn văn, đoạn thơ trở nên hài hòa và dễ nghe hơn.

- Tăng tính biểu cảm: Điệp ngữ làm tăng tính biểu cảm, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về cảm xúc và ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải.

5. Các loại điệp từ, điệp ngữ phổ biến

(1) Điệp ngữ cách quãng: Điệp ngữ cách quãng là một biện pháp tu từ trong đó một từ hoặc cụm từ được lặp lại nhưng không liên tiếp mà có khoảng cách giữa các lần lặp.

Ví dụ: "Ta làm con chim hót, ta làm một cành hoa, ta nhập vào hòa ca một nốt trầm xao xuyến." (Thanh Hải)

-> Giải thích: Từ "ta" được lặp lại ở đầu mỗi câu thơ, tạo nên sự nhấn mạnh về khát khao hòa mình vào cuộc sống của tác giả.

(2) Điệp ngữ nối tiếp: Điệp ngữ nối tiếp là một biện pháp tu từ trong đó các từ hoặc cụm từ được lặp lại liên tiếp nhau trong câu hoặc đoạn văn.

Ví dụ: "Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu. Thương em, thương em, thương em biết mấy." (Phạm Tiến Duật)

-> Giải thích: Cụm từ "rất lâu" và "thương em" được lặp lại liên tiếp để nhấn mạnh sự da diết và nỗi nhớ sâu đậm của tác giả.

(3) Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp vòng): Điệp ngữ chuyển tiếp, còn được gọi là điệp vòng, là một biện pháp tu từ trong đó từ hoặc cụm từ ở cuối câu văn hoặc câu thơ trước được lặp lại ở đầu câu văn hoặc câu thơ tiếp theo.

Ví dụ: "Cũng trông lại mà cùng chẳng thấy, thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu. Ngàn dâu xanh ngắt một màu, lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?" (Nguyễn Du)

-> Giải thích: Từ "thấy" và "ngàn dâu" được lặp lại ở đầu câu sau để tạo sự chuyển tiếp mượt mà và nhấn mạnh cảnh chia ly.