Bài 7: Thực hành: Xác định một số thành phần hoá học của tế bào

I. Chuẩn bị

- Dụng cụ

- Hoá chất: Dung dịch Benedict, Lugol, CuSO₄ 1 %, NaOH 10 %, Sudan III, AgNO₃, BaCl₂, magnesium ammonium (Mg(NH₄)₂), ammonium oxalate ((NH₄)₂C₂O₄), picric acid bão hoà, nước cất, rượu trắng.

- Mẫu vật

II. Cách tiến hành

1. Quan sát để trải nghiệm

Từ những tình huống sau đây, em hãy xác định vấn đề được nêu ra trong mỗi trường hợp và đặt ra các câu hỏi giả định cho tình huống mà em quan sát được.

a. Khi mệt mỏi, người ta có thể ăn các loại quả chín sẽ cảm thấy đỡ mệt mỏi.

b. Để chế tạo hồ dán tinh bột tại nhà, người ta có thể sử dụng gạo, bột mì,...

c. Khi ăn quá nhiều các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa,... sẽ có nguy cơ mắc bệnh Gout.

d. Người ta thường sử dụng hạt lạc hoặc mè, đậu nành,... để làm nguyên liệu sản xuất dầu thực vật.

e. Lá tươi để lâu ngày sẽ bị héo và khô.

g. Ăn nhiều các loại rau củ giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, cung cấp vitamin,...

STT	Nội dung vấn đề	Câu hỏi giả định
1	Các loại quả chín có thể cung cấp năng lượng cho cơ thể.	Chất nào trong quả chín có vai trò cung cấp năng lượng cho tế bào?
...	...	...

2. Đề xuất giả thuyết và phương án chứng minh giả thuyết

STT	Nội dung giả thuyết	Phương án kiểm chứng giả thuyết
1	Trong các loại quả chín có glucose.	Glucose có tính khử nên có thể dùng chất có tính oxy hoá để nhận biết.
...	...	...

3. Thiết kế thí nghiệm kiểm chứng giả thuyết

a. Thí nghiệm sự có mặt của glucose trong tế bào

- Bước 1: Bóc vỏ 4 - 5 quả nho (hoặc một quả chuối), cắt thành những miếng nhỏ rồi cho vào cối sứ.

- Bước 2: Nghiền nhỏ với 10 mL nước cất. Sau đó, lọc để bỏ phần bã và giữ lại dịch lọc.

- Bước 3: Cho dịch lọc thu được vào ống nghiệm, nhỏ vào vài giọt dung dịch Benedict và đun trên ngọn lửa đèn cồn từ 3 - 5 phút.

- Bước 4: Quan sát kết qủa thí nghiệm.

b. Thí nghiệm xác định sự có mặt của tinh bột trong tế bào

- Bước 1: Gọt vỏ củ khoai tây, cắt thành những khối nhỏ rồi cho vào cối sứ.

- Bước 2: Nghiền mẫu khoai tây với 10 mL nước cất. Sau đó, lọc để bỏ phần bã và giữ lại dịch lọc.

- Bước 3: Cho dịch lọc vào ống nghiệm và nhỏ thêm vài giọt dung dịch Lugol.

- Bước 4: Quan sát kết quả thí nghiệm.

c. Thí nghiệm xác định sự có mặt của protein trong tế bào

- Bước 1: Đập một quả trứng gà và chiết lấy lòng trắng trứng cho vào cốc thuỷ tinh. Cho 0,5 L nước cất và 3 mL NaOH 10 % vào cốc, khuấy đều để được dung dịch lòng trắng trứng.

- Bước 2: Lấy 10 - 15 mL dung dịch lòng trắng trứng cho vào ống nghiệm, nhỏ vào vài giọt dung dịch CuSO₄ 1% và lắc đều.

- Bước 3: Quan sát kết quả thí nghiệm.

d. Thí nghiệm xác định sự có mặt của lipid trong tế bào

- Bước 1: Nghiền nhỏ các hạt lạc cùng với một ít rượu rồi lọc lấy phần dịch.

- Bước 2: Cho 2 mL dịch lọc thu được vào ống nghiệm và nhỏ thêm vài giọt dung dịch Sudan III.

- Bước 3: Quan sát kết quả thí nghiệm.

e. Thí nghiệm xác định sự có mặt của nước trong tế bào

- Bước 1: Cắt vài lá cây còn tươi thành từng mảnh nhỏ. Cho lên cân điện tử và ghi lại khối lượng.

- Bước 2: Dùng máy sấy để sấy mẫu lá tươi khoảng 15 - 20 phút cho đến khi khô.

- Bước 3: Đưa lên cân điện tử và ghi lại khối lượng.

- Bước 4: So sánh khối lượng của lá cây trước và sau khi sấy khô.

g. Thí nghiệm xác định sự có mặt của một số nguyên tố khoáng trong tế bào

- Bước 1: Cho 10 g lá cây còn tươi vào cối sứ, giã nhuyễn với 15 mL nước cất.

- Bước 2: Đun sôi khối chất thu được trong 15 - 20 phút rồi lọc lấy dịch chiết. Sau đó thêm khoảng 10 mL nước cất.

- Bước 3: Lấy năm ống nghiệm và đánh số từ 1 đến 5. Cho vào mỗi ống từ 3 - 4 mL dịch chiết.

- Bước 4: Tiến hành nhận biết các nguyên tố khoáng:

• Ống nghiệm 1: Nhỏ vài giọt dung dịch AgNO₃.
• Ống nghiệm 2: Nhỏ vài giọt dung dịch Mg(NH₄)₂.
• Ống nghiệm 3: Nhỏ vài giọt dung dịch (NH₄)₂C₂O₄.
• Ống nghiệm 4: Nhỏ vài giọt dung dịch BaCl₂.
• Ống nghiệm 5: Nhỏ vài giọt dung dịch C₆H₂(NO₂)₃OH bão hoà.

- Bước 5: Quan sát kết quả thí nghiệm.

4. Thảo luận dựa trên kết quả thí nghiệm

STT	Nội dung giả thuyết	Đánh giá giả thuyết	Kết luận
1	...	...	...
...	...	...	...

5. Báo cáo kết quả thực hành

BÁO CÁO: KẾT QUẢ THỰC HÀNH XÁC ĐỊNH MỘT SỐ THÀNH PHẦN HOÁ HỌC CỦA TẾ BÀO Thứ ... ngày ... tháng ... năm ... Nhóm: ... Lớp: ... Họ và tên thành viên: ... 1. Mục đích thực hiện đề tài. 2. Mẫu vật, hoá chất. 3. Phương pháp nghiên cứu. 4. Báo cáo kết quả nghiên cứu a. Giải thích kết quả quan sát được trong các thí nghiệm xác định sự có mặt của glucose, tinh bột, protein, lipid trong tế bào. b. Giải thích kết quả thí nghiệm xác định sự có mặt của nước trong tế bào. c. Giải thích kết quả thí nghiệm xác định sự có mặt của một số nguyên tố khoáng trong tế bào. Viết phương trình phản ứng. 5. Kết luận và kiến nghị.