Bài 6. Câu lệnh điều kiện

           Bài 6: Câu lệnh điều kiện 

• Nội dung chính

- Cấu trúc rẽ nhánh và hai dạng cấu trúc rẽ nhánh.

- Câu lệnh điều kiện thể hiện cấu trúc rẽ nhánh.

1. Hoạt động phụ thuộc vào điều kiện

- Là việc điều chỉnh hành động tùy theo hoàn cảnh cụ thể.

- Ví dụ:

- Khi kết quả là đúng, ta nói điều kiện được thỏa mãn

- Khi kết quả là sai, ta nói điều kiện không thỏa mãn.

2. Điều kiện và phép so sánh

- Điều kiện được biểu diễn bằng phép so sánh, phép so sánh cho kết quả đúng có nghĩa điều kiện được thỏa mãn; ngược lại, điều kiện không được thỏa mãn.

- Để so sánh 2 giá trị số hoặc 2 biểu thức, sử dụng các kí hiệu toán học. các phép so sánh sẽ cho kết quả là đúng hoặc sai.

3. Cấu trúc rẽ nhánh

- Là cấu trúc khi một điều kiện cụ thể nào đó được thỏa mãn thì chương trình sẽ thực hiện 1 lệnh; ngược lại, nếu điều kiện không thỏa mãn thì câu lệnh bị bỏ qua.

- Cấu trúc rẽ nhánh cho phép thay đổi thứ tự thực hiện tuần tự các bước của thuật toán.

- Gồm 2 loại:

   + Cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu

   + Cấu trúc rẽ nhánh dạng đủ.

- Xét 2 ví dụ:

Ví dụ 1: Một hiệu sách thực hiện đợt khuyến mãi lớn với nội dung sau: Nếu mua sách với tổng số tiền ít nhất là 100 nghìn đồng, khách hàng sẽ được giảm 30% tổng số tiền phải thanh toán.

Mô tả hoạt động tính tiền cho khách:

- B1: Tính tổng số tiền T khách hàng đã mua sách

- B2: Nếu T ≥ 100000, số tiền phải thanh toán là $70\%\times T$

- B3: In hoá đơn

Ví dụ 2: Trong ví dụ 2, chúng ta biết rằng nếu tổng số tiền không nhỏ hơn 100 nghìn đồng, khách hàng sẽ được giảm 30% tổng số tiền phải thanh toán. Giả sử thêm vào đó, cửa hàng giảm 10% cho những khách chỉ mua với tổng số tiền không đến 100 nghìn đồng.

Mô tả hoạt động tính tiền cho khách:

- B1: Tính tổng số tiền T khách hàng đã mua sách.

- B2: Nếu T ≥ 100000, số tiền phải thanh toán là $70\%\times T$; ngược lại, số tiền phải thanh toán là $90\%\times T$

- B3: In hoá đơn

- Sự khác nhau giữa 2 dạng này đó là ở dạng đầy đủ, khi điều kiện đầu không thỏa mãn nó sẽ bỏ qua các câu lệnh 1 và thực hiện luôn câu lệnh 2 mà không cần xét điều kiện nữa.

4. Câu lệnh điều kiện

- Các cấu trúc rẽ nhánh được thể hiện bằng câu lệnh điều kiện.

- Cú pháp dạng thiếu: if < điều kiện > then < câu lệnh>;

Nếu điều kiện thoản mãn, chương trình sẽ thực hiện các câu lệnh sau từ khóa then.

- Cú pháp dạng đủ: if < điều kiện> then <câu lệnh 1> else < câu lệnh 2>;

Nếu điều kiện thoản mãn, chương trình sẽ thực hiện các câu lệnh 1 sau từ khóa then. Nếu không, chương trình sẽ thực hiện câu lện 2.

- Ví dụ 1: viết chương trình yêu cầu người dùng nhập 1 số từ bàn phím, nếu số này là số chẵn thì in ra thông báo, ngược lại in ra thông báo là số lẻ.

   + B1: nhập số a;

   + B2: nếu a mod 2 = 0 thì thông báo là số chẵn

   + B3: nếu không thì thông báo a là số lẻ