Bài 54. Ô nhiễm môi trường

1. Ô nhiễm môi trường là gì?

- Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hóa học, sinh học của môi trường bị thay đổi, gây tác hại tới đời sống của con người và các sinh vật khác.

- Nguyên nhân:

+ Do hoạt động của con người gây ra.

+ Do một số hoạt động của tự nhiên như núi lửa phun nhâm thạch gây nhiều bụi bặm, thiên tai lũ lụt tạo điều kiện cho nhiều loài vi sinh vật gây bệnh phát triển, …

2. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm

a. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt

​

- Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vật như khí cacbon oxit (CO), khí lưu huỳnh dioxit (SO₂), khí cacbonic (CO₂), nito dioxit (NO₂), ... và bụi.

- Nguyên nhân ô nhiễm không khí đa dạng, chủ yếu là do quá trình đốt cháy nhiên liệu như gỗ, củi, than đá, dầu mỏ, …

 - Một số hoạt động đốt cháy nhiên liệu ở gia đình và hàng xóm gây ô nhiễm không khí như đun than, củi, bếp dầu, bếp ga, sản xuất gạch.

b. Ô nhiễm do hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học gây ra

- Các chất bảo vệ thực vật như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, … bên cạnh hiệu quả làm tăng năng suất cây trồng còn có tác động bất lợi tới toàn bộ hệ sinh thái, ảnh hưởng tới sức khỏe con người.

- Các chất độc hại được phát tán và tích tụ:

+ Hóa chất (dạng hơi) -> nước mưa -> đất -> tích tụ trong đất ->​ ô nhiễm mạch nước ngầm.  

+ Hóa chất (dạng hơi) -> ​nước mưa -> ao, hồ, sông suối, biển -> tích tụ trong nước.   

+ Hóa chất còn bám và ngấm vào cơ thể sinh vật.

c. Ô nhiễm do các chất phóng xạ

- Nguồn gốc: từ các nhà máy điện nguyên tử, từ các vụ thử vũ khí hạt nhân.

- Tác hại: gây đột biến ở người và sinh vật, gây ra  một số bệnh di truyền, ung thư. 

d. Ô nhiễm do các chất thải rắn

* Chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường bao gồm các dạng vật liệu được thải ra qua quá trình sản xuất và sinh hoạt.

- Các chất thải công nghiệp như đồ cao su, đồ nhựa, giấy, dụng cụ kim loại, đồ thủy tinh, tro xỉ, …

- Các chất thải từ hoạt động nông nghiệp chủ yếu là rác thải hữu cơ như thực phẩm hư hỏng, lá cây, …

- Chất thải từ hoạt động xây dựng gồm có đất, đá, vôi, cát, …

- Hoạt động y tế thải ra bông băng bẩn, kim tiêm, …

- Các gia đình thải ra nhiều loại rác như nilon dùng đựng đồ và gói thức ăn, thức ăn thừa, …

* Kết luận:

Các chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường

 e. Ô nhiễm do sinh vật gây bệnh

- Bên cạnh nhiều nhóm sinh vật có ích, nhiều nhóm sinh vật gây bệnh cho người và các sinh vật khác.

- Nguồn gốc: chủ yếu do các chất thải như phân, rác, nước thải sinh hoạt, xác chết của sinh vật, nước và rác thải từ các bệnh viện, … không được thu gom và xử lí đúng cách​ gây bệnh cho người và động vật. 

- Một số bệnh do sinh vật gây ra:

+ Bệnh sốt rét.

+ Bệnh tả, lị, giun sán.

- Nguyên nhân do thói quen ăn uống, sinh hoạt của con người như ăn gỏi, ăn tía, ngủ không mắc màn, …