Bài 38: Đồ dùng điện quang. Đèn sợi đốt

I. Phân loại đèn điện

• Năm 1879, nhà bác học người Mỹ Thomas Edison đã phát minh ra đèn sợi đốt đầu tiên. Năm 1939 đèn huỳnh quang xuất hiện. Từ đó loài người biết dùng các loại đèn điện để chiếu sáng.

• Đèn điện tiêu thụ điện năng và biến đổi điện năng thành quang năng

• Dựa vào nguyên lí làm việc , ta chia đèn điện thành 3 loại :

  • Đèn sợi đốt.

  • Đèn huỳnh quang.

  • Đèn phóng điện (cao áp Hg, cao áp Na,..)

II. Đèn sợi đốt

1. Cấu tạo:

• Gồm ba bộ phận chính: Bóng thủy tinh, sợi đốt, đuôi đèn.

a. Sợi đốt:

• Sợi đốt là phần tử quan trọng của bóng đèn, ở đó điện năng được biến đổi thành quang năng.

  • Có dạng lò xo xoắn.

  • Làm bằng vonfram.

  • Biến đổi điện năng thành quang năng.

b. Bóng thủy tinh:

• Bóng đèn làm bằng thủy tinh chịu nhiệt.

• Người ta rút hết không khí và bơm khí trơ (khí acgon, khí kripton) vào trong bóng để làm tăng tuổi thọ của sợi đốt.

c. Đuôi đèn:

• Đuôi đèn làm bằng đồng hoặc sắt tráng kẽm và được gắn chặt với bóng thủy tinh. Trên đuôi có hai cực tiếp xúc.

• Khi sử dụng đuôi đèn được nối với đui đèn phù hợp để nối với mạng điện cung cấp điện cho đèn

• Có hai kiểu: Đuôi xoáy và đuôi ngạnh. 

2. Nguyên lý làm việc

• Khi đóng điện, dòng điện chạy trong dây tóc đèn làm dây tóc nóng lên đến nhiệt độ cao, dây tóc phát sáng.

3. Đặc điểm của đèn sợi đốt

• Đèn sợi đốt có 3 đặc điểm chính:

  • Đèn phát sáng liên tục.

  • Hiệu suất phát quang thấp. Khi làm việc, chỉ 4% đến 5% điện năng chuyển thành quang năng, phần còn lại toả nhiệt.

  • Tuổi thọ thấp, chỉ khoảng 1000 giờ.

4. Số liệu kĩ thuật

• Điện áp định mức: 127V; 220V.

• Công suất định mức: 40W; 60W…

5. Sử dụng

• Dùng để chiếu sáng trong sinh hoạt.

• Phải thường xuyên lau chùi bụi bám

• Hạn chế di chuyển hoặc rung khi đèn đang phát sáng

Bài 1:

Sợi đốt làm bằng chất gì? Vì sao sợi đốt là phần tử rất quan trọng của điện? 

Hướng dẫn giải

• Sợi đốt (còn gọi là dây tóc)

• Là dây kim loại có dạng lò xo xoắn, thường làm bằng vonfram.

• Sợi đốt là phần tử rất quan trọng của đèn, ở đó điện năng được biến đổi thành quang năng.

Bài 2:

Phát biểu nguyên lý làm việc của đèn sợi đốt?

Hướng dẫn giải

• Nguyên lý làm việc:

  • Khi đóng điện, dòng điện chạy trong dây tóc đèn làm dây tóc nóng lên đến nhiệt độ cao, dây tóc phát sáng.

Bài 3:

Nêu các đặc điểm của đèn sợi đốt? 

Hướng dẫn giải

• Đặc điểm của đèn sợi đốt:  

  • Không có hiện tượng nhấp nháy.  

  • Không cần mồi phóng điện.  

  • Tuổi thọ thấp (khoảng 1000h)  

  • Hiệu suất phát quang thấp (khoảng 5 -> 6 %)