Bài 34. Thoái hóa do tự thụ phấn và do giao phối gần

1. Hiện tượng thoái hóa             

- Khái niệm: hiện tượng thoái hóa là hiện tượng mà ở các thế hệ con cháu có sức sống kém dần, xuất hiện nhiều tính trạng xấu, năng suất thấp, bị chết non.

- Ví dụ:

+ Ở lúa mì: vụ đầu tiên thân cây cao, cứng, số lượng bông nhiều, hạt chắc. Vụ thứ 2, 3: thân cây lùn, yếu, số lượng bông ít, hạt lép nhiều, một số cây lá có màu trắng, nhiều cây bị chết.

a. Hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn ở cây giao phấn

- Nhận xét: qua nhiều thế hệ sức sống giảm dần, năng suất thấp dần, bị dị dạng, cây có thể bị chết nhiều.

- Ở nhiều dòng bộc lộ những đặc điểm có hại như bạch tạng, thân lùn, bắp dị dạng, …

- Nguyên nhân do hiện tượng tự thụ phần ở cây giao phấn \(\overrightarrow{ }\) các cặp gen đồng hợp lặn \(\overrightarrow{ }\) đa số biểu hiện các tính trạng xấu.

b. Hiện tượng thoái hóa do giao phối gần ở động vật

- Giao phối gần là sự giao phối giữa con cái sinh ra từ một cặp bố mẹ hoặc giữa bố mẹ và con cái.

- Thoái hóa do giao phối gần biểu hiện:

+ Các thế hệ sau: sự sinh trưởng, phát triển yếu, xuất hiện con quái thai, dị tật bẩm sinh, chết non.

- Do giao phối gần \(\overrightarrow{ }\) các cặp gen đồng hợp lặn \(\overrightarrow{ }\) đa số biểu hiện các tính trạng xấu.

 

@70963@@70964@@195213@

2. Nguyên nhân của hiện tượng thoái hóa

- Sơ đồ lai:

P: Aa x Aa  (100%)

F₁: 1AA : 2Aa : 1aa

      25%    50%    25%

- Tỷ lệ các kiểu gen qua các thế hệ:

- Nhận xét: tỷ lệ kiểu gen đồng hợp tăng, tỉ lệ kiểu gen dị hợp giảm qua các thế hệ.

- Tự thụ phấn hoặc giao phối gần qua nhiều thế hệ \(\overrightarrow{ }\) các gen lặn có hại chuyển từ trạng thái dị hợp sang trạng thái đồng hợp \(\overrightarrow{ }\) có thể gây hại.

- Tuy nhiên, một số loài thực vật thụ phấn nghiêm ngặt (đậu Hà Lan, cà chua, …), động vật thường xuyên giao phối gần (chim bồ câu, chim cu gáy, …) không bị thoái hóa khi tự thụ phấn hay giao phối gần vì hiện tại chúng mang các cặp gen đồng hợp không gây hại.

@70962@

3. Vai trò của phương pháp tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết trong chọn giống

- Củng cố, duy trì đặc tính mong muốn.

- Tạo dòng thuần.

- Loại bỏ gen xấu gây hại ra khỏi quần thể.

- Chuẩn bị lai khác dòng để tạo ưu thế lai.

 

@195272@