Bài 31. Thực hành chứng minh thân vận chuyển nước và lá thoát hơi nước

I. Chuẩn bị

Dụng cụ: Cốc thuỷ tinh, giấy thấm, băng keo trong, máy sấy, dao mổ, đồng hồ bấm giờ, đũa thuỷ tinh, đĩa petri, kinh lúp. 

Hoá chất: Nước cất, màu thực phẩm hay mực viết màu tím, cobalt chloride 5% (CoCl₂), lọ calcium chloride (CaCl₂) khô.

Mẫu vật: Cành hoa (huệ, hồng trắng, cúc trắng, ...), một cây bất kì còn nguyên lá.

Lưu ý: 

1. Nên chọn hoa màu trắng để dễ quan sát hiện tượng.

2. Nên cắt bớt cành hoa để quan sát được kết quả nhanh hơn. 

II. Cách tiến hành

1. Thí nghiệm chứng minh thân vận chuyển nước

Bước 1: Cho nước vào hai cốc thuỷ tinh có đánh số 1 và 2. Sau đó, cho màu thực phẩm (hay mực viết) vào cả hai cốc, khuấy đều để tạo thành dung dịch màu.
Bước 2: Cắm vào mỗi cốc dung dịch màu 1 - 2 cành hoa (đã được cắt chéo, ngắn khoảng 10 - 15 cm). Để hai cốc vào chỗ thoáng khoảng 60 - 90 phút.
Bước 3: Cốc 1: Cắt dần cành hoa từ trên xuống bằng dao mổ, dùng kính lúp để quan sát lát cắt và xác định vị trí của dung dịch màu   Cốc 2: Quan sát sự thay đổi màu sắc của cánh hoa.

2. Thí nghiệm chứng minh lá thoát hơi nước 

Bước 1: Chuẩn bị giấy tẩm dung dịch CoCl₂

• Dùng kéo cắt giấy thấm thành những miếng nhỏ hình chữ nhật có kích thước 1 cm x 2 cm. 
• Ngâm các mảnh giấy thấm trong dung dịch CoCl₂ khoảng 25 - 30 phút cho mảnh giấy thấm đều CoCl₂, lúc này giấy có màu hồng. 

  

• Sấy các mảnh giấy thấm bằng máy sấy đến lúc khô, lúc này giấy sẽ chuyển màu xanh da trời. Sau đó cho các mảnh giấy này vào lọ CaCl₂.

Bước 2: Đặt vào mỗi mặt lá một mảnh giấy thấm đã tẩm dung dịch CoCl₂ theo hết chiều ngang của lá và dùng băng keo trong dán đè lên mảnh giấy để tạo một hệ thống kín. 

Bước 3: Quan sát và giải thích sự chuyển màu của giấy thấm sau 20 phút. 

Lưu ý:

1. Khi cố định giấy tẩm dung dịch CoCl₂ tay cần phải khô và sạch.

2. Chú ý an toàn khi dùng dao mổ, máy sấy. 

3. Cần chọn lá có độ tuổi tương đương vì lá già và lá non có sự thoát hơi nước khác nhau. 

III. Báo cáo kết quả thực hành

Học sinh có thể trình bày báo cáo theo hướng dẫn dưới đây

1. Câu hỏi/ vấn đề nghiên cứu

• Chứng minh thân vận chuyển nước
• Chứng minh lá thoát hơi nước

2. Giả thuyết nghiên cứu (hoặc dự đoán)

• Nước được vận chuyển từ rễ lên thân và lá
• Ở lá diễn ra quá trình thoát hơi nước

3. Kế hoạch thực hiện

Tuỳ từng nhóm HS có thể thiết kế bản thực hiện và theo dõi thực hành theo gợi ý sau

Nhóm: ... ... Thí nghiệm: ... ...
Trong buổi thực hành	Chuẩn bị dụng cụ, mẫu vật thí nghiệm
Trước buổi thực hành	Phân công nhiệm vụ Ví dụ:  HS A: Chuẩn bị chậu cây thí nghiệm HS B: Chuẩn bị hoa hồng trắng HS C: Chuẩn bị giấy tẩm CoCl2
	Cách tiến hành thí nghiệm
	Theo dõi kiểm tra mẫu vật
Trong buổi thực hành	- Kiểm chứng kết quả thí nghiệm - Trả lời các câu hỏi thí nghiệm - Viết báo cáo

4. Kết quả thực hiện: Học sinh các nhóm ghi nhận kết quả thí nghiệm (hình ảnh hoặc mô tả bằng lời)

5. Kết luận: Thân có vai trò vận chuyển nước và lá có vai trò thoát hơi nước