Bài 29. Virus

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở Việt Nam do virus gây ra. Theo ước tình của WHO, hằng năm có khoảng 50 000 đến 100 000 ca mắc trên 100 quốc gia. Vậy virus là gì? Làm thế nào để phòng bệnh do virus gây ra?

I. Đa dạng virus

• Virus là dạng sống có kích thước vô cùng nhỏ bé, không có cấu tạo tế bào, chỉ nhân lên được trong tế bào của sinh vật sống.
• Hầu hết các virus có kích thước vô cùng nhỏ, chỉ quan sát được bằng kính hiển vi điện tử.

Virus cảm lạnh nhỏ hơn vi khuẩn đường ruột có kích thước 2 đến 4 μm khoảng 300 lần.

• ​Virus có 3 hình dạng chính: dạng xoắn, dạng khối, dạng hỗn hợp.

II. Cấu tạo của virus

Virus chưa có cấu tạo tế bào. Tất cả các virus đều gồm 2 thành phần cơ bản: vỏ protein và lõi là vật chất di truyền (ADN hoặc ARN). Một số virus có vỏ ngoài và gai glycoprotein.

III. Vai trò và ứng dụng của virus

Trong y học

Trong nông nghiệp

IV. Một số bệnh do virus và cách phòng bệnh

1. Một số bệnh do virus

Ở người, virus gây ra các bệnh như: thủy đậu, quai bị, viêm gan B, cúm,... Khoảng 90% các bệnh đường hô hấp do virus gây ra.

Ở động vật, virus gây ra các bệnh như: cúm gia cầm, tai xanh ở lợn, lở mồm long móng ở trâu, bò,...

Ở thực vật, virus gây ra một số bệnh như: khảm cây đậu, xoăn lá cà chua, đốm vòng hình nhẫn ở đu đủ, khảm thuốc lá,...

Các bệnh do virus gây ra dễ lây lan, trở thành dịch lớn gây thiệt hại nặng nề về sức khỏe và kinh tế. Các virus ở vi khuẩn gây ra những thiệt hại nghiêm trọng trong ngành công nghiệp sản xuất thuốc kháng sinh, mì chính,...

❗ Cuối năm 2019, virus corona gây ra một căn bệnh truyền nhiễm về đường hô hấp. Nó nhanh chóng lây lan ra cộng đồng và bùng phát trở thành đại dịch COVID-19, nỗi ám ảnh kinh hoàng cho con người, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế, xã hội trên thế giới. Tính đến tháng 5/2021 đã có gần 170 triệu người nhiễm và 3,45 triệu người chết do bệnh này, con số này sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới. Hiện nay, một số nước đã có vacine cho căn bệnh này với những chuyển biến tích cực trong cộng đồng.

COVID-19 khiến nhiều người tử vong

2. Phòng bệnh do virus

• Phương pháp hữu hiệu nhất để phòng ngừa các bệnh do virus gây ra là sử dụng vaccine.
• Ăn uống, sinh hoạt điều độ, vệ sinh sạch sẽ.

Tác dụng của vaccine

• Phòng tránh bệnh lây truyền.
• Giúp cơ thể "làm quen" trước với mầm bệnh (virus đã được bất hoạt hoặc làm yếu đi) và tìm ra cách đối phó với chúng. Nhờ vậy, lần tới khi tiếp xúc với mầm bệnh, cơ thể sẽ tiêu diệt được mầm bệnh một cách nhanh chóng.

❗ Hiện nay, còn nhiều bệnh do virus gây ra vẫn chưa tìm ra vaccine phòng bệnh như: HIV/AIDS, herpes, chân tay miệng,...

1. Virus là dạng sống rất nhỏ, không có cấu tạo tế bào, chỉ có thể nhân lên trong tế bào của sinh vật sống.

2. Virus có cấu tạo rất đơn giản chỉ gồm vỏ protein và lõi là vật chất di truyền (ADN hoặc ARN).

3. Virus gây bệnh cho con người, vật nuôi và cây trồng nhưng cũng có một số virus có lợi cho con người.

4. Sử dụng vaccine là phương pháp hữu hiệu và cần thiết để phòng bệnh do virus gây ra.