Bài 25. Sự phân bố các đới thiên nhiên trên Trái Đất

Tương ứng với 3 đới khi hậu là 3 đới thiên nhiên trên Trái Đất: đới nóng, đới ôn hòa và đới lạnh.

1. Đới nóng

- Đới nóng nằm giữa hai chí tuyến Bắc và Nam, kéo dài liên tục từ Tây sang Đông thành một vành đai bao quanh Trái Đất.

Rừng rậm xanh quanh năm.

- Là nơi có nhiệt độ cao. Cảnh quan thiên nhiên thay đổi chủ yếu phụ thuộc vào chế độ mưa. Giới thực, động vật hết sức đa dạng phong phú.

Xavan, cây bụi.

- Có 4 kiểu môi trường: Môi trường xích đạo ẩm, môi trường nhiệt đới, môi trường nhiệt đới gió mùa, môi trường hoang mạc.

2. Đới ôn hòa

- Khí hậu đới ôn hòa mang tính chất trung gian giữa khí hậu đới nóng và khí hậu đới lạnh.

      + Thời tiết thay đổi thất thường. Các đợt khí hậu nóng ở chí tuyến hay khí hậu lạnh ở các vùng cực tràn về bất thường có tác động tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp và đời sống con người.

      Ví dụ: Ở phía đông của Hoa Kì, mỗi khi có đợt không khí nóng hay đợt khí lạnh tràn đến, nhiệt độ có thể tăng hay giảm 10^oC - 15^oC trong vài giờ.

      + Gió Tây ôn đới và các khối khí từ đại dương mang theo không khí ẩm và ấm vào đất liền cũng làm cho thời tiết đới ôn hoà luôn biến động, rất khó dự báo trước.

- Thiên nhiên đới ôn hòa thay đổi theo 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông.

Thiên nhiên thay đổi theo 4 mùa.

- Môi trường đới ôn hòa thay đổi từ vùng này sang vùng khác tuỳ thuộc vào vĩ độ, ảnh hưởng của dòng biển và gió Tây ôn đới.

Rừng lá rộng.

- Bờ Tây lục địa chịu ảnh hưởng của dòng biển nóng và gió Tây ôn đới nên có môi trường ôn đới hải dương. Càng vào sâu trong đất liền, tính chất lục địa càng rõ nét. Thảm thực vật thay đổi từ tây sang đông: rừng lá rộng chuyển sang rừng hỗn giao và cuối cùng là rừng lá kim.

Rừng lá kim.

- Ở vĩ độ cao: mùa đông rất lạnh và kéo dài, mùa hạ ngắn. Gần chí tuyến có môi trường địa trung hải: mùa hạ nóng và khô, mùa đông ấm áp, mưa vào mùa thu - đông. Thảm thực vật cũng thay đổi từ bắc xuống nam: rừng lá kim chuyển sang rừng hỗn giao rồi tới thảo nguyên và rừng cây bụi gai.

3. Đới lạnh

- Đới lạnh nằm trong khoảng từ hai vòng cực đến hai cực.

- Khí hậu:

      + Vô cùng lạnh lẽo (khắc nghiệt)

     + Nhiệt độ trung bình < -100C, có nơi -500C, mùa hạ ngắn (2-3 tháng) nhiệt độ không quá 100C, biên độ nhiệt lớn

      + Lượng mưa trung bình năm thấp (dưới 500mm) và chủ yếu ở dạng tuyết rơi.

- Thực vật: Ở vùng đài nguyên phương Bắc, khí  hậu lạnh quanh năm, thực vật chỉ phát triển được vào mùa hạ ngắn ngủi, trong những thung lũng kín gió. Cây cối còi cọc, mọc xen lẫn với rêu, địa y,...

- Động vật: 

     + Tuần lộc, chim cánh cụt, hải cẩu, gấu trắng,...

    + Các loài động vật có đặc điểm: có lớp lông dày không thấm nước, 1 số loài di cư để tránh mùa đông lạnh, có loài ngủ suốt mùa đông.

     + Cần bảo vệ các loại động vật quý hiếm ở đới lạnh.

1. Đới nóng là nơi có nhiệt độ cao. Cảnh quan thiên nhiên thay đổi chủ yếu phụ thuộc vào chế độ mưa. Giới thực, động vật hết sức đa dạng phong phú.

2. Thiên nhiên đới ôn hoà thay đổi rõ rệt theo mùa. Cảnh quan thay đổi rõ rệt theo vĩ độ và ảnh hưởng của dòng biển nóng cùng gió Tây ôn đới.

3. Đới lạnh là xứ sở của băng tuyết, khí hậu vô cùng khắc nghiệt, tầng đất đài nguyên mỏng. Thực vật thấp lùn, chủ yếu là rêu, địa y và các loại cây thân thảo tồn tại trong mùa hạ ngắn ngủi tạo nên cảnh quan đài nguyên. Động vật là các loài thích nghi được với khí hậu lạnh như gấu trắng, chim cánh cụt,...