Bài 2. Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

I. Xà phòng

1. Khái niệm

2. Đặc điểm cấu tạo phân tử muối của acid béo trong xà phòng

- Muối của acid béo (có trong xà phòng) được cấu tạo gồm một phần ưa nước nối với một phần kị nước.

3. Cơ chế giặt rửa của xà phòng

- Khi cho xà phòng vào nước, tạo thành dung dịch xà phòng có sức căng bề mặt nhỏ, giúp xà phòng ngấm vào các sợi vải.

4. Phương pháp sản xuất xà phòng

- Trong công nghiệp, để sản xuất xà phòng, người ta thường đun chất béo (mỡ động vật, dầu thực vật) với dung dịch kiềm đặc ở nhiệt độ cao.

- Sau phản ứng, hỗn hợp muối của các acid béo được tách ra bằng cách cho dung dịch muối ăn bão hoà vào hỗn hợp sản phẩm. Các muối của acid béo tách ra được trộn với các phụ gia để làm xà phòng. 

- Một phần xà phòng được sản xuất từ các alkane mạch dài lấy từ công nghiệp chế biến dầu mỏ theo sơ đồ sau:

II. CHẤT GIẶT RỬA

1. Chất giặt rửa tự nhiên

- Các chất giặt rửa có nguồn gốc từ thiên nhiên như quả bồ hòn, quả bồ kết,...

- Saponin trong bồ hòn và bồ kết có khả năng giặt rửa. Khi tiếp xúc với nước, saponin tạo ra lớp bọt nhẹ tương tự xà phòng.

2. Chất giặt rửa tổng hợp

- Những chất tổng hợp không phải là muối sodium hoặc potassium của acid béo, nhưng cũng có tính chất giặt rửa tương tự xà phòng được gọi chung là chất giặt rửa tổng hợp. Những chất này thường là muối sodium alkylsulfate hoặc alkylbenzene sulfonate.

- Chất giặt rửa tổng hợp được sản xuất từ paraffin dầu mỏ, chẳng hạn:

III. Ưu điểm và nhược điểm của các loại chất giặt rửa