Bài 2. ẤN ĐỘ

1.Tình hình kinh tế, xã hội Ấn Độ nửa sau thế kỉ XIX

* Quá trình thực dân xâm lược Ấn Độ

- Từ đầu thế kỉ XVII chế độ phong kiến Ấn Độ suy yếu, lợi dụng cơ hội này, các nước phương Tây chủ yếu là Anh - Pháp đua nhau xâm lược Ấn Độ.

- Kết quả: Giữa thế kỉ XVII Anh hoàn thành xâm lược và đặt ách cai trị Ấn Độ.

* Chính sách cai trị của thực dân Anh

- Về kinh tế

+ Thực dân Anh mở rộng công cuộc khai thác Ấn Độ với quy mô rộng lớn.

+ Ra sức vơ vét các nguồn nguyên liệu và bóc lột công nhân rẻ mạt để thu lợi nhuận. Ấn Độ trở thành thuộc địa quan trọng nhất nền công nghiệp Anh.

- Về chính trị - xã hội

+ Chính phủ Anh nắm quyền cai trị trực tiếp Ấn Độ.

+ Thực dân Anh đã thực hiện chính sách chia để trị, mua chuộc tầng lớp có thế lực trong giai cấp phong kiến bản xứ.

+ Anh còn tìm cách khơi sâu sự cách biệt về chủng tộc, tôn giáo và đẳng cấp trong xã hội để dễ bề cai trị.

- Về văn hóa - giáo dục: thi hành chính sách giáo dục ngu dân, khuyến khích tập quán lạc hậu và hủ tục cổ xưa.

- Hậu quả

+ Kinh tế giảm sút, bần cùng.

+ Đời sống người dân cực khổ.

+ Phong trào đấu tranh giải phong của các tầng lớp nhân dân Ấn Độ bùng nổ ngày càng quyết liệt.

2. Cuộc khởi nghĩa Xi-pay (1857-1859) (đọc thêm)

* Nguyên nhân

- Nguyên nhân sâu xa: do tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, ý chí đấu tranh chống sự thống trị của thực dân Anh của nhân dân Ấn Độ

- Nguyên nhân trực tiếp: do binh lính Xi-pay bị sĩ quan Anh bạc đãi, khinh rẽ, tinh thần dân tộc và tín ngưỡng bị xúc phạm nên bất mãn nổi dậy đấu tranh.

* Diễn biến

- Sáng ngày 10/05/1857, ở Mi-rút (gần Đê-li), ba trung đoàn Xi-pay nổi dậy khởi nghĩa bắt bọn chỉ huy Anh.

- Nông dân các vùng lân cận cũng tham gia nghĩa quân, vây bắt chỉ huy Anh.

- Khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng đến Đê-li, khắp miền Bắc và một phần miền Tây Ấn Độ.

- Nghĩa quân đã lập được chính quyền ở 3 thành phố lớn.

- Cuộc khởi nghĩa duy trì được 2 năm thì bị thực dân Anh dốc toàn bộ lực lượng đàn áp dã man. Nhiều nghĩa quân bị quân Anh trói vào họng súng đại bác, rồi bắn cho tan xương nát thịt. Khởi nghĩa bị thất bại. 

* Ý nghĩa

- Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất,.

- Ý thức vươn tới độc lập của nhân dân Ấn Độ.

3. Đảng Quốc đại và phong trào dân tộc (1885-1908)

a. Đảng Quốc đại

- Từ giữa thế kỉ XIX, giai cấp tư sản và tầng lớp trí thức Ấn Độ đã dần dần đóng vai trò quan trọng.

- Tư sản Ấn Độ muốn được tự do phát triển kinh tế và đòi hỏi được tham gia chính quyền, nhưng bị thực dân Anh kìm hãm.

- Cuối năm 1885, Đảng Quốc dân Đại hội (Quốc đại) thành lập. Đó là chính Đảng đầu tiên của của giai cấp tư sản Ấn Độ.

- Trong 20 năm đầu (1885-1905), Đảng Quốc đại chủ trương đấu tranh ôn hoà để đòi hỏi chính phủ thực dân tiến hành cải cách.

- Do thái độ thỏa hiệp của những người đứng đầu Đảng và chính sách 2 mặt của chính quyền Anh, Đảng Quốc đại bị phân hóa thành 2 phái: ôn hòa và phái cực đoan (kiên quyết chống Anh do Ti-lắc đứng đầu).

- Nhận xét:

+ Thái độ cương quyết và những hoạt động tích cực của Ti-lắc đã đáp ứng được nguyện vọng đấu tranh của quần chúng nhân dân dẫn đên phong trào đấu tranh dân tộc rộng lớn.

+ Tuy nhiên, Ti-lắc và phái của ông không tránh khỏi những hạn chế, như không gắn liên đấu tranh giải phóng dân tộc với cuộc đấu tranh chống phong kiến.

b. Phong trào dân tộc

- Tháng 7/1905, chính quyền Anh thi hành chính sách chia để trị, ban hành đạo luật chia đôi xứ Ben-gan: miền Đông theo đạo Hồi và miền Tây theo đạo Ấn. Hành động này khiến nhân dân Ấn Độ càng căm phẫn dẫn đến bùng nổ phong trào đấu tranh chống thực dân Anh, đặc biệt ở Bom-bay và Can-cút-ta.

- Ngày 6/10/1905, đạo luật chia cắt Ben-gan bắt đầu có hiệu lực, nhân dân coi đó là ngày quốc tang, khắp nơi vang lên khẩu hiệu “Ấn Độ là của người Ấn Độ”.

- Tháng 6/1908, thực dân Anh bắt Ti-lắc và tuyên án ông 6 năm tù. Vụ án Ti-lắc làm bùng lên một cuộc đấu tranh mới.

=> Hàng vạn công nhân Bom-bay tiến hành tổng bãi công 6 ngày (để trả lời 6 năm tù của Ti-lắc), chiến đấu chống lại quân Anh.

- Các thành phố khác cũng hưởng ứng, cuộc đấu tranh lên đỉnh cao buộc thực dân Anh phải thu hồi đạo luật chia cắt Ben-gan.

- Nhận xét

+ Cao trào đấu tranh 1905-1908 thể hiện tinh thần bất khuất của nhân dân Ấn Độ mang đậm ý thức dân tộc, thực hiện mục tiêu đấu tranh vì Ấn Độ độc lập, tự chủ.

+ Đánh dấu sự thức tỉnh của nhân dân Ấn Độ trong trào lưu dân tộc dân chủ của nhiều nước châu Á đầu thế kỷ XX (châu Á thức tỉnh).