BÀI 19: ĐẶC ĐIỂM BÊN NGOÀI CỦA LÁ

Lá gồm cuống lá và phiến lá

I. Lý thuyết

1. Đặc điểm bên ngoài của lá

a. Phiến lá

- Hình dạng: dạng bản dẹt, có hình tim, hình dải, hình tròn…

- Kích thước: nhỏ, trung bình, lớn

- Màu sắc: có màu xanh lục

- Diện tích phần phiến: lớn và rộng hơn so với phần cuống

\(\rightarrow\) Giúp lá nhận được nhiều ánh sáng để tổng hợp chất hữu cơ

b. Gân lá

- Có 3 kiểu gân lá:

+ Gân hình mạng: ổi, tía tô …

+ Gân song song: mía, ngô …

+ Gân hình cung: bèo nhật bản, địa liền …

c. Lá đơn và lá kép

- Lá đơn:

+ Cuống nằm ngay dưới chồi nách

+ Mỗi cuống chỉ mang một phiến

+ Cả cuống và phiến rụng cùng một lúc

à lá đơn: mỗi cuống chỉ mang một phiến

- Lá kép:

+ Cuống chính phân nhánh thành nhiều cuống con, nằm dưới chòi nách

+ Mỗi cuống con mang một phiến (lá chét)

+ Cuống lá chét rụng trước, cuống chính rụng sau

à lá kép cuống chính mang nhiều cuống con, mỗi cuống con mang một lá chét

2. Các kiểu xếp lá trên thân và cành

- Lá xếp trên thân theo 3 kiểu: mọc đối, mọc cách, mọng vòng

- Lá trên các mấu thân xếp so le nhau giúp lá nhận được nhiều ánh sáng

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Lá có những đặc điểm bên ngoài và cách sắp xếp trên cây như thế nào giúp nó nhận được nhiều ánh sáng?

Hướng dẫn trả lời:

Đặc điểm bên ngoài và cách sắp xếp giúp là nhận được nhiều ánh sáng:

Phiến lá có dạng bản dẹt, có màu lục, là phần rộng nhất của lá: giúp hứng được nhiều ánh sáng

 Lá xếp trên cây theo 3 kiểu, lá trên các mấu thân xếp so le nhau: giúp lá nhận được nhiều ánh sáng nhất (đảm bảo cho tất cả các lá đều nhận được ánh sáng)

Câu 2: Hãy cho ví dụ về ba kiểu xếp lá trên cây.

Hướng dẫn trả lời:

-   Lá mọc đối: từng đôi lá đối xứng nhau trên cành như; lá ổi, lá hải đường, lá mẫu đơn.

-   Lá mọc vòng: lá mọc thành vòng xung quanh thân hoặc cành như lá cây dây huỳnh, lá trúc đào…

 Câu 3: Những đặc điểm nào chứng tỏ lá rất đa dạng?

Hướng dẫn trả lời:

* Phiến lá : có mầu lục, dạng bản dẹt, hình dạng và kích thước phiến lá của các loại lá khác nhau thì khác nhau, diện tích bề mặt của phiến lá lớn hơn so với cuống lá. Nhờ những đặc điểm đó giúp phiến lá hứng được nhiều ánh sáng, thực hiện được chức năng chế tạo chất hữu cơ nuôi cây.

* Gân lá : có 3 kiểu chính :

- Gân hình mạng như lá ổi, mít, cải, nhãn,...

- Gân song song như lá lúa, tre, mía, cỏ tranh,.....

- Gân hình cung như bèo tây, thài lài tía, địa tiền,...

* Các dạng lá : có 2 loại lá là lá đơn và lá kép :

- Lá đơn : ví dụ như lá đa, lá mồng tơi,...

- Lá kép : ví dụ như lá cây hoa hồng, lá phượng, lá kế,....

* Các kiểu xếp lá trên thân cây và cành : có 3 kiểu xếp lá trên cây :

- Mọc cách : Mỗi mấu của thân hay cành chỉ mang 1 lá, ví dụ như lá câu dâu, lá cây bưởi, dâm bụt, mồng tơi, khoai lang,....

- Mọc đối : Mỗi mấu của thân hay cành mang 2 lá ở vị trí đối nhau, ví dụ như cây dừa cạn, ổi, bạc hà,...

- Mọc vòng : ở mỗi mấu lá mang 3 lá trở lên ví dụ như cây dây huỳnh, cây hoa sữa, cây trúc đào,...