Bài 16: Thực hành Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay chiều một pha

I. Nội dung và quy trình thực hành

   Bước 1: Thiết kế mạch điều khiển động cơ một pha

      a) Chọn sơ đồ nguyên lí mạch điện điều khiển động cơ một pha từ các sơ đồ đã được giới thiệu ở hình 15 – 2.

      b) Tìm hiểu, giải thích hoạt động của sơ đồ đã chọn.

      c) Chọn các linh kiện cần thiết cho mạch điều khiển.

      d) Tính toán thông số triac theo các công thức sau:

   Trong đó:

k – Hệ số được chọn như sau:

+ Nếu triac không gắn cánh tản nhiệt kI = 10.

+ Nếu triac gắn cánh tản nhiệt kI = 4.

UTa, ITa – Điện áp và dòng điện định mức của triac.

UĐC, IĐC – Điện áp và dòng điện định mức của động cơ.

      e) Vẽ sơ đồ lắp ráp các linh kiện từ sơ đồ nguyên lí.

   Bước 2: Lắp ráp mạch điều khiển động cơ một pha

      a) Nhận các linh kiện theo sơ đồ thiết kế.

      b) Kiểm tra các linh kiện đã nhận.

      Cách kiểm tra triac theo gợi ý sau:

         - Xác định chân triac: Chân triac có cách bố trí như trên sơ đồ hình dưới.

         - Dùng đồng hồ vạn năng đo kiểm tra các chân theo cả hai chiều:

         - Các linh kiện còn lại được kiểm tra như trong bài 3 (hoặc được coi là những linh kiện đảm bảo chất lượng)

      c) Lắp ráp mạch theo sơ đồ

   Bước 3: Giáo viên kiểm tra mạch điện đã lắp

   Bước 4: Cho mạch làm việc và hiệu chỉnh

      a) Cắm trực tiếp dây quạt vào nguồn điện lưới. Bấm các phím và theo dõi tốc độ quay của quạt.

      b) Cắm dây quạt vào ổ điện ra của mạch điều khiển, để phím bấm của quạt ở tốc độ cao nhất.

      c) Cấp nguồn cho mạch điện tử điều khiển rồi điều chỉnh chiết áp để điều chỉnh tốc độ quạt. Ghi các trị số đo: điện áp đưa vào quạt UQ, điện áp ra trên triac UTa, tốc độ quạt (nếu có), đường cong điện áp đưa vào quạt (nếu có dao động kí) vào bảng theo mẫu báo cáo thực hành.

      d) Nhận xét về tốc độ (hoặc lượng gió) của quạt khi được điều chỉnh bằng phím bấm và mạch điều khiển.

II. Mẫu báo cáo thực hành

               MẠCH ĐIỀU KHIỂN TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT PHA

      Họ và tên:

      Lớp:

   1. Thiết kế mạch điều khiển động cơ một pha

      Vẽ sơ đồ nguyên lí vào báo cáo thực hành.

   2. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ một pha

      Vẽ sơ đồ lắp ráp vào báo cáo thực hành.

   3. Điều chỉnh tốc độ động cơ một pha

      Điều chỉnh chiết áp để có các điện áp như trong bảng mẫu báo cáo. Ghi các trị số đo được vào bảng:

   4. Nhận xét

      - Nhận xét về tốc độ quay của quạt khi điều khiển bằng phím bấm và khi điều khiển bằng mạch điện tử.

      - Tương quan điện áp của quạt và triac khi điều chỉnh chiết áp.

      - So sánh mạch điều khiển của nhóm mình với mạch điều khiển của nhóm bạn.

      - Nhận xét về đường cong điện áp của quạt nếu có dao động kí.

   5. Đánh giá kết quả thực hành

      Học sinh tự đánh giá kết quả thực hành theo sự hướng dẫn của giáo viên.