Bài 14. Phản xạ âm

❓Ở bên trong các rạp chiếu phim, nhà hát,...người ta thường thiết kế tường không bằng phẳng và sử dụng các lớp rèm bằng vải. Tại sao?

1. Sự phản xạ âm

Thí nghiệm:

Dụng cụ: Bàn phẳng, đồng hồ nhỏ (có phát ra tiếng "tích tắc"); hai đoạn ống nhựa giống nhau (dài 1 m, có thể để lọt đồng hồ vào trong, một ống có nắp đậy để dễ dàng tháo, lắp); các tấm có kích thường bằng nhau: tấm gỗ phẳng, tấm gỗ có bề mặt gồ ghề, tấm xốp phẳng,...

Tiến hành: 

• Đặt đồng hồ, các ống nhựa trên mặt bàn theo các vị trí như hình. Đánh dấu vị trí tấm gỗ và các ống nhựa.
• Đặt đồng hồ vào trong ống nhựa bên trái và đậy nắp ống.
• Ghé tai vào một đầu ống nhựa bên phải, lắng nghe tiếng "tích tắc" của đồng hồ sau khi phản xạ ở mặt gỗ truyền đến tai.
• Giữ nguyên vị trí đồng hồ và các ống nhựa. Lần lượt thay tấm gỗ gồ ghề, tấm xốp phẳng,...vào vị trí tấm gỗ phẳng.

Nhận xét: Trong các vật trên, tấm gỗ phẳng phản xạ âm tốt, tấm gỗ gồ ghề và tấm xốp phản xạ âm kém.

• Sóng âm phản xạ khi gặp vật cản.
• Các vật cứng, bề mặt nhẵn phản xạ âm tốt.
• Các vật mềm, xốp, bề mặt gồ ghề phản xạ âm kém.

2. Một số hiện tượng về sóng âm

Tiếng vang

Sóng âm dội lại khi gặp vật cản được gọi là âm phản xạ.

Đứng trong một hàng động lớn, nếu nói to thì sẽ nghe được tiếng của mình vọng lại, đó là tiếng vang.

Tiếng vang hình thành khi âm phản xạ nghe được chậm hơn âm truyền trực tiếp đến tai ít nhất là \(\dfrac{1}{15}\) giây.

Ô nhiễm tiếng ồn

Âm có thể mang lại sự thư giãn, thoải mái như tiếng nhạc nhẹ, tuy nhiên cũng có thể gây ra sự khó chịu, mệt mỏi.

Tiếng ồn gây ô nhiễm là tiếng ồn lớn và kéo dài gây ảnh hưởng tới sức khoẻ và hoạt động bình thường của con người.

Ví dụ: tiếng còi xe giờ cao điểm, tiếng máy móc hoạt động cả ngày,...

Để chống ô nhiễm tiếng ồn người ta thường sử dụng một số biện pháp:

• Tác động vào nguồn âm (giảm độ to của nguồn âm, cấm bóp còi,...).
• Làm phân tán âm trên đường truyền của nó.
• Ngăn chặn đường truyền âm bằng cách sử dụng vật liệu cách âm.

• Ô nhiễm tiếng ồn xảy ra khi tiếng ồn to và kéo dài, gây ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và hoạt động của con người.
• Các biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn là: tác động vào nguồn âm, phân tán âm trên đường truyền, ngăn chặn sự truyền âm.