BÀI 14: BẠCH CẦU - MIỄN DỊCH

I. Lý thuyết

1. Các hoạt động chủ yếu của bạch cầu

- Có 5 loại bạch cầu:

+ Bạch cầu limpho

+ Bạch mono

+ Bạch cầu trung tính

+ Bạch cầu ưa axit

+ Bạch cầu ưa kiềm

- Khi các vi sinh vật xâm nhập vào mô nào đó của cơ thể, hoạt động đầu tiên của các bạch cầu để bảo vệ cơ thể là sự thực bào thông qua hoạt động của bạch cầu trung tính và bạch cầu mono

- Khi các vi khuẩn thoát khỏi sự thực bào sẽ gặp hoạt động bảo vệ  của bạch cầu limpho B (tế bào B)

+ Kháng nguyên là những phân tử ngoại lai có khả năng kích thích cơ thể tiết ra các kháng thể

+ Kháng thể là những phân tử protein đặc hiệu do cơ thể tiết ra để chống lại các kháng nguyên

\(\rightarrow\) Tương tác giữa kháng nguyên và kháng thể theo cơ chế chìa khóa và ổ khóa: Một kháng nguyên chỉ kết hợp đặc hiệu với một loại kháng thể tương ứng với nó

- Khi vi khuẩn, virus xâm nhập vào cơ thể thoát khỏi hoạt động bảo vệ của tế bào B và lây nhiễm cho các tế bào cơ thể sẽ gặp hoạt động bảo vệ của tế bào limpho T (tế bào T). Các tế bào T nhận diện, tiếp xúc với tế bào bị nhiễm, tiết protein đặc hiệu làm thủng màng và phá hủy tế bào đó 

* Bạch cầu tham gia bảo vệ cơ thể bằng cách:

- Thực bào: Bạch cầu hình thành chân giả bắt và nuốt vi khuẩn vào trong tế bào rồi tiêu hóa chúng

- Limpho B: Tiết kháng thể gây kết dính kháng nguyên để vô hiệu hóa vi khuẩn

- Limpho T: Phá hủy tế bào đã bị nhiễm vi khuẩn bằng cách nhận diện và tiếp xúc với chúng, rồi tiết protein đặc hiệu làm tan tế bào nhiễm

2. Miễn dịch

- Miễn dịch là khả năng cơ thể không bị mắc một bệnh truyền nhiễm nào đó

- Có 2 loại miễn dịch: Miễn dịch tự nhiên và miễn dịch nhân nhân tạo

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1:  Các bạch cầu đã tạo nên những hàng rào phòng thủ nào để bảo vệ cơ thể?

Hướng dẫn trả lời :

Các tế bào bạch càu đã tạo nên 3 hàng rào phòng thủ để bảo vệ cơ thể bằng các cơ chế :

- Thực bào (do bạch cầu trung tính và đại thực bào thực hiện)

- Tiết kháng thể để vô hiệu hóa kháng nguyên (tế bào limphô B thực hiện)

- Phá hủy các tế bào đã bị nhiễm (tế bào limphoo T thực hiện)

 Câu 2: Bản thân em đã có miễn dịch với những bệnh nào từ sự mắc bệnh trước đó và với những bệnh nào từ sự tiêm phòng (chích ngừa)?

Hướng dẫn trả lời :

Bản thân em đã có miễn dịch với bệnh quai bị từ sự mắc phải bệnh này từ trước đó. Và với bệnh lao, uốn ván, viên gan B, sởi.....từ sự tiêm phòng

 Câu 3:  Người ta thường tiêm phòng (chích ngừa) cho trẻ những loại bệnh nào ?

Hướng dẫn trả lời :

Người ta thường tiêm phòng cho trẻ em những loại bệnh sau : lao, bạch hầu - ho gà- uốn ván, bại liệt, viêm gan B, uốn ván, sởi.

III. Câu hỏi ôn tập 

Câu 1: Miễn dịch là gì ? Có máy loại miễn dịch ? Nêu rõ từng loại và lấy ví dụ minh họa ?

Câu 2: Giải thích các khái niệm : sự thực bào của bạch cầu, kháng nguyên, kháng thể và miễn dịch.

Câu 3: Sự thực bào là gì ? Do những loại bạch cầu nào thực  hiện ? Nêu sự khác nhau về hoạt động bảo vệ cơ thể của tế bào limphô B và tế bào limphô T ?

Câu 4: Tại sao có người bị bệnh thương hàn, sau khi khỏi thì cả đời không mắc lại bệnh đó nữa ? Đây là miễn dịch tự nhiên hay miễn dịch nhân tạo ?