Hồn thơ chắt lọc từ cuộc đời long đong, côi cuốc, trưởng thành trong sự thiếu thốn tình cảm đối lập với hiện thực được sống trong danh gia vọng tộc. Đó chính là hồn thơ của Nguyễn Du, sớm mất cha lẫn mẹ, làm quan dưới hai triều đại Lê và Nguyễn. Ông đã sớm nhận ra cảnh lầm than, đói kém của thiên hạ, cảnh bất nhẫn của quan lại đối với nhân dân, tiếng nói của họ bị phớt lờ, quyền sống bị chà đạp đã nuôi dưỡng tâm hồn đại thi nhân thành con người có trái tim đôn hậu và thấm nhuần tư tưởng nhân đạo. Nguyễn Du đã đưa hai thể thơ của truyền thống dân tộc đạt đến trình độ điêu luyện và mẫu mực cổ điển. Đặt điểm nhìn thấu cảm từ tận đáy lòng mỗi nhân vật, từng con chữ vị hào kiệt viết ra là từng lời nói, từng nét vẽ hiện thực khắc nghiệt, chua xót về cuộc đời. Bên cạnh đó, ngôn ngữ thơ bậc tài đã đem đến những trang thơ rực rỡ, lẫy lừng hun đúc nên một hồn thơ đẹp, hồn thơ dân tộc, hồn thơ của đại nhân, hồn thơ Nguyễn Du