Thực hành đọc hiểu: Trưa tha hương

- Trần Cư tên thật là Trần Ngọc Cư, sinh năm 1918, mất năm 2002, quê ở Hải Phòng. Lần đầu tiên ông viết bài vào năm 1941. Những bài viết của ông luôn mang màu sắc văn chương, đôi khi lại mang màu sắc của Tự lực văb đoàn. Người đọc thường bị ấn tượng bởi những tác phẩm chứa đầy cảm xúc về tất cả những khía cạnh trong cuộc sống của Trần Cư.

- Điệu hát ru của miền Bắc: đây là một loại hình âm nhạc truyền thống, đây là một loại hình văn hóa nghệ thuật dân tộc đặc biệt trong kho tàng dân gian Việt Nam. Hát ru là những bài hát với giai điệu nhẹ nhàng, êm dịu và đơn giản. Trong đó, thường sử dụng những hình ảnh ẩn dụ để chỉ con người như con cò, con vạc… Hát ru luôn để lại ấn tượng sâu sắc trong suốt cuộc đời của con người bởi nó thường được hát bởi người bà, người mẹ của chúng ta.

- Tình huống: một ngày được nghỉ, nhân vật tôi đạp xe sang thăm Chúp ở bên kia bờ Cửu Long Giang.

- Địa điểm: miền Nam

- Thời gian: buổi trưa

Từ “nạo” trong câu: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn.” diễn tả một sự bào mòn tâm hồn trong  tác giả. Biết bao lâu, nhân vật tôi đã nén đi nỗi nhớ quê hương tha thiết và nay, khi nghe tiếng võng khiến nỗi nhớ, những kí ức ùa về, cành trở nên da diết hơn.

Bởi khung cảnh ấy, tiếng hát ru ấy cũng từng xuất hiện trong gia đình của nhân vật “tôi” vào những buổi trưa.

Tiếng hát ru đã giúp “tôi” nhận ra sự hạnh phúc giản dị, bình thường luôn hiện diện trong gia đình của nhân vật “tôi”, nhưng nay phải đi xa rồi, nhân vật “tôi” mới hiểu.

- Thời gian: mới mọc, cao bằng, đầu năm, cuối năm

- Địa điểm: Cao Bằng

Nhân vật “tôi” thấy hình ảnh quê hương hiện nên mang theo vẻ đẹp của cuộc sống bình dị, yên ấm và hạnh phúc với lũy tre làng, cô thôn nữ, đêm trăng,...

- Bài tùy bút Trưa tha hương viết về câu chuyện nhớ quê hương của nhân vật “tôi” qua tiếng hát ru tại nơi đất khách quê người.

- Đề tài: tình yêu quê hương, đất nước

- Bối cảnh: một ngày được nghỉ, nhân vật tôi đạp xe sang thăm Chúp ở bên kia bờ Cửu Long Giang vào một buổi trưa lung linh.

Tiếng hát ru làm nhân vật “tôi” nhớ đến gia đình của mình, nhớ cha mẹ, anh chị em và nhớ đến quê hương bình dị, thân thương của mình.