Bài 19. Lớp đất và các nhân tố hình thành đất. Một số nhóm đất điển hình

- Thành phần chính của đất: Không khí, nước, chất vô cơ, chất hữu cơ.

- Thành phần chất vô cơ chiếm tỉ lệ lớn nhất.

- Thành phần chất hữu cơ quan trọng nhất.

- Có 4 tầng đất chính: tầng hữu cơ, tầng đất mặt, tầng tích tụ, tầng đá mẹ.

- Tầng hữu cơ là tầng chứa mùn và có nhiều chất dinh dưỡng.

Tích cực:

– Trồng cây, gây rừng phủ xanh đất trống

– Khai thác, chăm bón, cày cấy đào xới cho đất tơi xốp

– Áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường đất, kiểm soát hoạt động khai thác đất đai sao cho hiệu quả

Tiêu cực:

– Dân số ngày càng tăng nhanh, rác thải sinh hoạt và vấn đề canh tác cũng trở thành gánh nặng.

– Con người khai thác khoáng sản nhiều, thải nhiều rác ra môi trường, khiến cho đất bị ô nhiễm nghiêm trọng.

– Lạm dụng nguồn tài nguyên đất và tác động xấu đến đất như sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật đã gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường.

– Nhiều nơi khai thác rừng tràn lan khiến đất đai đồi núi xói mòn, thoái hóa

- Một số nhóm đất điển hình trên thế giới:

+ Đất pốtdôn;

+ Đất đen thảo nguyên ôn đới;

+ Đất đỏ vàng nhiệt đới;

+ Đất xám hoang mạc và bán hoang mạc,...

- Các nhóm đất điển hình ở:

+ Lục địa Á - Âu: đất pốtdôn, đất đen thảo nguyên ôn đới, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc.

+ Lục địa Phi: đất đỏ vàng nhiệt đới, đất xám hoang mạc và bán hoang mạc.

- Vai trò của lớp đất đối với sinh vật (thực vật, động vật....):

+ Đối với thực vật: Cung cấp nước, ôxy, chất dinh dưỡng và tạo điều kiện thuận lợi cho thực vật sinh trưởng và phát triển.

+ Đối với động vật: Là nơi sinh sống của nhiều loài động vật trong đất (giun, mối,...).

- Nhân tố như đá mẹ, khí hậu và sinh vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất vì:

+ Đá mẹ là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần khoáng vật, ảnh hưởng đến màu sắc và tính chất của đất.

+ Khí hậu tác động tới quá trình hình thành đất bằng lượng mưa và nhiệt độ.

+ Sinh vật góp phần tích tụ, phân hủy và biến đổi chất hữu cơ.

- Học sinh có thể tìm kiếm thông tin các nhóm đất ở nước ta qua sách, báo, internet,…

- Nước ta có một số nhóm đất

+ Đất đỏ badan: tập trung nhiều nhất ở vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và một số vùng núi nước ta, trồng các loại cây quan trọng, sản lượng cao, giá trị kinh tế cho con người,…

+ Đất feralit đỏ vàng: sử dụng để trồng một số cây công nghiệp (chè, quế, cà phê,…), canh tác cây lương thực: lúa, ngô, sắn mì,...

+ Đất phù sa sông: phân bố ở vùng đồng bằng, ven biển, hạ lưu các con sông,… thích hợp trồng cây lương thực, cây hoa màu,…