Cây lúa có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới ở châu Á và châu Phi. Làm ruộng, thâm canh lúa nước thường được tiến hành ở những vùng đồng bằng châu thổ ven các con sông lớn, ví dụ như sông Nin, sông Hằng, sông Ấn, sông Trường Giang, sông Hồng, sông Mekong, nơi có nguồn nước dồi dào, hoặc cả những vùng đồi núi có lượng mưa nhiều, đảm bảo đủ nước cho cây lúa sinh trưởng và phát triển. Hầu hết các nước châu Á, từ Nhật Bản, Triều Tiên, Trung Quốc … đến Ấn Độ,..đều trồng lúa. Đông Nam Á, đặc biệt là khu lưu vực sông Mekong, trong đó có Việt Nam, là khu vực canh tác lúa lớn nhất thế giới.
Đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa là:
- Nhiệt độ và lượng mưa thay đổi theo gió mùa (loại gió đổi hướng theo mùa).
- Nhiệt độ trung bình các tháng trong năm > 18oC. Biên độ nhiệt trung bình khoảng 8oC.
- Lượng mưa trên 1000 mm.
- Thời tiết diễn biến bất thường.