Đọc: Ai đã đặt tên cho dòng sông? (Hoàng Phủ Ngọc Tường)

Cố đô Huế nằm ngay cạnh dòng sông Hương tĩnh lặng, được triều đình nhà Nguyễn xây dựng từ những năm của thế kỷ 19. Tới ngày nay dù đã trải qua rất nhiều sự kiện lịch sử, Cố đô vẫn là một biểu tượng của nét đẹp cổ kính, bình yên của xứ Huế. 

Nhìn từ bên ngoài, Cố đô Huế hiện lên với vẻ đẹp cổ kính, nguy nga chứa đựng công trình kiến trúc độc đáo. Du khách khi đến đây sẽ được hòa mình trong lối sống Việt xưa với cảnh cung đình tráng lệ, bồi hồi nhớ về một trang sử hào hùng của đất nước. 

Nhìn vào nội dung và hình ảnh em đoán nội dung văn bản nói về vẻ đẹp sông Hương của Huế.

- Đoạn văn này miêu tả khúc sông ở thượng nguồn:

+ Trong đại ngàn Trường Sơn, sông Hương được so sánh “là một bản trường ca của rừng già” với nhiều cung bậc: “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn…”

+ Sông Hương được ví như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại.”

+ Khi ra khỏi rừng, mang sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở.

Hình ảnh sông Hương ở đoạn này mang một nét đẹp dịu dàng và trí tuệ.

Qua đoạn văn này, tác giả thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó tha thiết, một niềm tự hào và một thái độ trân trọng, gìn giữ đối với những vẻ đẹp tự nhiên và đậm màu sắc văn hóa của dòng sông quê hương.

Mối quan hệ: sông Hương chính là nguồn cảm hứng cho nền âm nhạc Huế.

Trong lịch sử, sông Hương mang vẻ đẹp hùng tráng, vẻ vang, bởi nó gắn bó với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Nội dung chính: Văn bản nói về vẻ đẹp, chất thơ của cảnh sắc thiên nhiên xứ Huế, đặc biệt là sông Hương, thấy được bề dày lịch sử, văn hóa của Huế và những nét duyên dáng của tâm hồn con người vùng đất cố đô này.

a. Một số chi tiết cho thấy hình tượng sông Hương trong văn bản được miêu tả từ nhiều góc nhìn khác nhau là:

* Dòng sông thiên nhiên:

- Ở thượng nguồn: “bản trường ca của rừng già”, “cô gái Di gan”, “người con gái của rừng già”, “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”

- Từ thượng nguồn đến Huế: sông Hương như người con gái lần đầu đến với tình yêu một mặt rất e lệ, một mặt táo bạo chủ động.

- Trong lòng Huế: như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu, người con gái tài hoa “tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”.

- Từ biệt Huế ra biển: như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.

* Dòng sông lịch sử:

- Sông Hương là một nhân chứng lịch sử của Huế, của đất nước: “soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, chứng kiến những mất mát đau thương của các cuộc khởi nghĩa thế kỉ XIX, ...

- Sông Hương như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với đất nước: “biết hiến đời mình để làm nên chiến công”, ...

- Là một người con gái anh hùng: cùng gắn bó với Huế qua nhiều cuộc chiến đấu anh hùng trong thời kì trung đại, đến cách mạng tháng tám cũng có những chiến công vang dội, ...

* Dòng sông văn hóa:

- Sông Hương là “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”: toàn bộ âm nhạc cổ điển Huế, những bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều và bản Tứ đại cảnh đều được sinh thành trên sông nước sông Hương.

- Là người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya: không bao giờ lặp lại trong cảm hứng của các thi nhân

* Đoạn văn: “Từ đây, như đã tìm đúng đường về, sông Hương vui tươi hẳn lên… chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng”.

- Yếu tố tự sự: giữa những biền bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long, kéo một nét thẳng thực theo hướng tây nam – đông bắc; nơi cuối con đường là chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời.

- Yếu tố trữ tình: như đã tìm đúng đường về, sông Hương vui tươi hẳn lên; nơi cuối con đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng…nhỏ nhắn như những vành trăng non.

=> Tác dụng: Tăng sức biểu cảm cho câu văn; lột tả được hết những vẻ đẹp của sông Hương khi đi qua.

* Phân tích đoạn văn: “Hình như trong khoảnh khắc … Tứ Đại Cảnh”.

- Yếu tố tự sự: toàn bộ nền âm nhạc Huế được sinh thành trên mặt nước của dòng sông này; Nguyễn Du bao năm lênh đênh…Tứ Đại Cảnh.

- Yếu tố biểu cảm: Đã nhiều lần tôi thất vọng... nhà hát.

=> Tác dụng: Tăng sức biểu cảm cho câu văn, giúp người đọc hình dung được dòng sông của thi ca.